Hand in hand is riskant
We kennen het exacte tijdstip waarop we wakker werden geschud. We weten ook wie de onverschrokkene was die onze ogen opende: Gilles De Coster, de presentator van het Vierprogramma De mol, een gezonde, veerkrachtige knaap die tot dan betrekkelijk zorgeloos door het leven ging. We weten níét waarom hij anderhalve dag wachtte om zijn schrijnende aanklacht los te laten. Mogelijk was dat uit veiligheidsoverwegingen: op de lippen bijten tot hij weer op Bel gische bodem was. Wellicht wilde hij ook de nodige tijd om van de schok te bekomen, zijn gedachten te ordenen. Toch kon hij ook weer niet te lang talmen. Zijn getuigenis moest er komen vóór de herinneringen begonnen te vervagen, vóór de angst het overnam van de verontwaardiging en de eerste symptomen van posttraumatische stress zich manifesteerden. Op 20 juni 2018 om exact 10.56 uur evenwel was de tijd rijp: toen raapte Gilles al zijn moed bijeen en stuurde hij zijn eerste tweet:
‘Terug uit Sotsji. Fijne, hulpvaardige mensen. Prima organisatie en iedereen doet heel hard zijn best voor de voetbalfans. Onvergetelijke ervaring. Maar helaas ook dit. Na de match, in de bekendste nachtclub van Sotsji, zie ik twee mannen hand in hand lopen.’
Alles zat snor tot en met de vierde zin. Die sympathieke jongen van de tv was blijkbaar naar Rusland gereisd om de Rode Duivels een potje voetbal te zien spelen. Leuk, als je er het geld en de tijd voor had. Een vriendelijk woord voor de Russen kon er ook af, een pluim voor de organisatoren. Hoffelijk, zo kenden we Gilles. Een onvergetelijke ervaring? Dat zal wel, met al die fijne hulpvaardige mensen.
Maar vanaf de vijfde zin sloeg Gilles zijn lezers met verbazing. Niet omdat hij zich in een nachtclub bleek te hebben opgehouden, iedereen doet tenslotte in zijn vrije tijd wat hij zelf wil, weliswaar binnen de grenzen van het welvoeglijke. Maar dat De Coster het blijkbaar een lelijke smet op de avond vond dat hij twee mannen hand in hand had zien lopen, dat viel ons eerlijk gezegd toch een beetje van hem te gen. We hadden hem ruimdenkender ingeschat. Of zagen we dat verkeerd? Geduld. Ontspant u zich volledig.
Een van de leuke eigenaardigheidjes van het sociale netwerk Twitter is dat het huishoudelijk reglement voorschrijft dat een bericht niet langer mag zijn dan 280 tekens (ooit was dat zelfs maar 140 tekens). Dit voorkomt dat meningen en inzichten – hoe belangwekkend of origineel ook – nodeloos diep worden uitgespit. Het vermindert het risico dat de lezer van verveling afhaakt of onderweg aan geestelijke uitputting bezwijkt. Het maakt tevens dat de nieuws en leeshonger scherp blijft. Als het goed is, wil de ontvanger na 280 tekens koortsachtig blijven lezen tot de volgende tweet. Hij wil weten hoe het verder gaat, of het goed afloopt. Een beetje zoals bij de boeken van Dostojevski en Tsjechov, om bij de Russen te blijven. Een beetje zoals bij de tweets van Gilles De Coster ook.
Het was nog steeds maar 10.56 uur toen al een tweede bericht volgde: ‘Security ziet het ook en grijpt in: twee stoere paramilitaire kleerkastjes staan meteen op, pakken die twee gasten aan de arm, sleuren ze naar de uitgang en zetten ze buiten. Gewoon. Met een blik van “ge weet goed genoeg waarom”.’
Waarom Gilles? Waarom? Laat uw licht schijnen!
Een derde en laatste tweet (nog steeds binnen dezelfde minuut) bracht opheldering: ‘Erger nog dan het feit op zich was de blik in de ogen van die twee jongens. Een soort aanvaarding. Berusting in een verknalde avond. Met een blik van “we zullen dan maar thuis gaan dansen zeker”. Hartverscheurend, echt waar.’
Daar stond hij dan. Gilles met zijn verscheurd hart. Gilles die er voor VRT NWS voor alle duidelijkheid aan toevoegde dat hij zelf hetero was, maar het toch niet begreep en niet wilde begrijpen. Het was al diep in de nacht toen het gebeurde – hij wist niet meer hoe laat – en het betrof een geïsoleerd incident. Maar toch was hij verbolgen, lazen we in de kranten. Hij walgde, vertelde hij op de radio. Als de barak van Bart Schols al niet dicht was geweest, zou Gilles het ook nog in De afspraak hebben komen uitleggen hoe vreemd hij het allemaal had gevonden: ‘Het gebeurde vlak voor mijn neus.’ Misschien een herkansing in De zevende dag?
We leven mee met Gilles. Een mens gaat dan eens naar een voetbalmatch kijken (3–0 voor de Belgen overigens, dát viel dan wél weer mee), wordt hij onverhoeds geconfronteerd met dit soort ongemakkelijke taferelen. Wie denkt er ook aan dat Rusland openlijk homofoob is, dat er een wet bestaat die homoseksualiteit onder minderjarigen verbiedt, dat er enorme boetes staan op ‘homopropaganda’ (handinhand lopen, elkaar in het openbaar een kus geven, zelfs praten over homoseksualiteit), dat er geregeld demonstraties van homo’s en lesbiennes verboden of uit elkaar geslagen worden, dat het dragen van uiterlijke kenmerken die verwijzen naar de LGBTgemeenschap (zoals een regenboogTshirt) strafbaar is, zelfs voor buitenlanders? Gilles kennelijk niet, tot vorige maandag. Hij was volkomen verrast. Ook al betrof het een geïsoleerd incident (dat wilde hij toch benadrukken), het was bepaald niet plezierig om zoiets voor je eigen ogen te zien gebeuren.
Voor de rest was de sfeer nochtans heel prettig, getuigde Gilles nog. Wellicht omdat er in de nachtclub ook niets te merken viel van de onderdrukking door de staat van mensenrechtenen milieuactivisten, de vervolging en intimidatie van journalisten, kunstenaars en advocaten. Geen bloed aan de paal te zien. Gewoon prettig. Tot dus die twee jongens naar de uitgang werden begeleid. Niet zozeer het feit op zich, maar die blik in hun ogen. Parbleu, dat had toch allemaal wat subtieler gekund?
Derhalve zag Gilles, eenmaal terug thuis, zich moreel verplicht om zich op te werpen als opiniemaker, als een belangwekkende stem in het maatschappelijke debat. Dat had hij al eens eerder gedaan, als beschermheer van de kandidaten van Blind getrouwd. Toen riep hij zelf op:
‘Stop met artikels schrijven op basis van breinscheten op Twitter.’
Oeps, te laat. Sorry daarvoor, Gilles.
We leven mee met Gilles. Een mens gaat dan eens naar een voetbalmatch kijken, wordt hij onverhoeds geconfronteerd met dit soort ongemakkelijke taferelen