Galerie beschuldigd van fraude
De kunstwereld regelt zijn zaakjes doorgaans in stilte. Wat een verrassing om een bekende galerie aan te treffen in een correctionele rechtbank. Kunstenaar Michaël Aerts beschuldigt Deweer Gallery van valsheid in geschrifte.
Deweer / Aerts staat er op de gele map die een advocaat tegen zich aan drukt. We zitten in zaal 9c van de correctionele rechtbank van Kortrijk. Zonet kwam zich iemand verantwoorden voor belastingontduiking, is een uitbaatster van twee bordelen voorgekomen en is een man in boeien voorgeleid. Nu is het even tijd voor kunst.
De Aerts in kwestie is Michaël Aerts (39), een frêle kunstenaar die tekent, schildert en beeldhouwt en er vandaag uitermate gespannen uitziet. Een van zijn monumentale sculpturen, Schandpaal, staat op de site van Katoennatie. Een andere, Obelisk, staat op het binnenplein van het Egmontpaleis. Zijn werk heeft zijn weg gevonden naar Belgische verzamelaars en wordt opgepikt via buitenlandse galeries.
‘Aerts doet onderzoek naar het potentieel van de symbolen, de codes en vormen van het cultuurhistorisch erfgoed.’ Dat staat te lezen op de website van Deweer Gallery, het huis uit Otegem dat hem sinds 2007 vertegenwoordigt. Alleen is er onlangs een kink in de kabel gekomen. Pogingen om via een minnelijke schikking uit de boedelscheiding te geraken liepen spaak.
Exposure
De kunstenaar had een exclusiviteitscontract met Deweer. Hij vertrouwde zijn werken toe aan de galerie en liet haar zorgen voor exposure, voor contacten en voor promotie. ‘Een galerie is een tussenschakel en een promotor’, zegt advocate Vallery Declercq, die Deweer verdedigt. ‘Het is toch logisch dat ze voor dat bemiddelingswerk een deel van de opbrengst krijgt.’
Voor het buitenland hanteert Deweer een ‘moedergaleriecontract’. Elke verkoop, of het nu aan een Duitse, Italiaanse, Amerikaanse of Canadese galerie is die interesse heeft in Aerts, verloopt via haar. ‘Het is een verouderde aanpak van voor het internet’, zegt Aerts. ‘Galeries deden inspanningen om jong werk te ontdekken en gingen dat vervolgens promoten in het buitenland. Nu gaat er veel online en via het bloeiend circuit van kunstbeurzen. Alles wat ik in het buitenland verkocht, ging via Deweer. Zo had ik geen zicht op wat ze factureerden aan derden.’
Het was wel even schrikken toen hij daar via zijn galerie Clara Maria Sels uit Düsseldorf wél zicht op kreeg. De galeriste ver zuchtte dat zijn prijzen zo hoog waren dat ze er amper nog iets aan over hield. Ze stuurde hem documenten van Deweer Gallery met daarop prijzen die hem niet bekend voorkwamen. Zijn galerie had hem iets anders verteld. Toen was het vertrouwen zoek. Aerts vroeg de stukken terug die de galerie in stock had en kreeg die niet.
Toch was het Deweer Gallery die zelf eerst gerechtelijke stappen ondernam. Ze trok naar de rechtbank van koophandel en klaagde Aerts aan voor contractbreuk. ‘Wordt een contract voor zijn looptijd stopgezet, dan geldt een opzegtermijn’, zegt Vallery Declercq. ‘Maar daar had Michaël Aerts precies niet zo veel zin in. Voor ons is het duidelijk dat hij een manier zoekt om bij de galerie weg te geraken. Zo kan hij een keten in de kunstmarkt uitschakelen en rechtstreeks aan het buitenland verkopen.’
Ondertussen hebben Aerts en zijn advocaten het contract eenzijdig verbroken. Dat kan, zeggen ze, want volgens hen is er fraude in het spel.
In the pocket
Voor de rechtbank legde advocaat Jan Leysen gisteren uit welke techniek Deweer hanteerde. ‘De galerie ging uit van een basisprijs, telde daar het Belgisch btwtarief van 6% bij en liet daar nog het buitenlands btwtarief van 19% aan toevoegen. Eens in Duitsland werd een werk van 4.500 euro dus plots 4.800 euro. In een buitenlandse verkoop hoorde die Belgische btw niet thuis. Die stak Deweer zelf in de pocket en ze verzweeg die tegen de kunstenaar. Die kreeg van dat bedrag nooit iets te zien. De galerie rekende ook schilderijkaders aan tegen het dubbel van de prijs.’
Over een periode van drie jaar gaat het om 880 euro. Het slaat op het beperkt aantal documenten dat de kunstenaar in handen heeft. ‘Dit is geen gigantisch bedrag’, zei Leysen gisteren in zijn pleidooi, ‘maar het is wel gigantisch boerenbedrog. Omdat Deweer deze stukken, met een verdoken btwtarief van 6%, gebruikte naar de kunstenaar én het buitenland toe, is dit valsheid in geschrifte. Omdat Michaël Aerts niet op de hoogte was van deze werkwijze, heeft hij systematisch te weinig gefactureerd.’
Valsheid
In zijn verdediging benadrukte de galerie dat ze altijd transparant had gecommuniceerd. Vallery Declercq: ‘Zowel de buitenlandse galeries als de kunstenaar waren op de hoogte van de prijssetting. Michaël Aerts doet alsof hij uit de lucht valt, maar er is jaren zo gewerkt. Het is onbegrijpelijk dat men dit valsheid in geschrifte noemt.’
Hoorden we haar op de vraag van de rechter bevestigen dat Deweer Gallery 6% toevoegde aan de basisprijs? Declercq: ‘Voor elke kunstenaar zijn er individuele prijsafspraken. Maar voor Aerts heb ik die prijssetting inderdaad bevestigd.’
Na de zomer oordeelt de rechter over de schuldvraag. Aansluitend wordt het dossier voor de rechtbank van koophandel beslecht. Door deze ‘DSp15’, bladgoud op stafkaart, kwam de waarheid aan het licht.
‘De galerie stak het btwtarief op zak en de kunstenaar wist er niets van’
JAN LEYSEN Advocaat Michaël Aerts