Kunnen kinderen je echt grijze haren bezorgen?
Lieverds zijn het natuurlijk. Maar je kinderen halen je soms ook het bloed onder de nagels vandaan. En ze leveren een hoop kopzorgen. ‘Zou den kinderen hun ouders grijze haren bezorgen door de stress die ze veroorzaken?’ vraagt mama Cathérine zich af.
Grijs worden door stress, volgens de volkswijsheid kan dat. ‘Het zou zelfs in één nacht kunnen, als we tenminste het verhaal mogen geloven over de laatste koningin van Frankrijk, MarieAntoinette (17551793)’, zegt dermatoloog Bing Thio van het Erasmusziekenhuis Rotterdam. ‘Naar verluidt werd zij grijs in de nacht voor haar executie tijdens de Franse Revolutie. Het lijkt mij aannemelijker dat ze op de dag van haar executie een andere pruik op had’, zegt Thio lachend. Of geen pruik. Volgens hem is het onmogelijk om zo snel grijs te worden.
Toch speelt stress wel een rol bij de kleur van onze haardos. Er is een link tussen de aanmaak van pigment in onze haarfollikels en ons immuunsysteem. Het immuunsysteem kan bij stress – mentale stress, of stress door bijvoorbeeld infecties – zo sterk geprikkeld worden dat dit ten koste gaat van de pigmentproductie. Daarover is vorige maand nog een onderzoek verschenen in het blad PLOS Biology. Amerikaanse onderzoekers lieten daarin zien dat muizen grijs werden nadat ze aan een virus waren blootgesteld.
‘Voor de activering van het immuunsysteem is een eiwit nodig, een zogenaamde transcriptiefactor’, vertelt Thio. ‘Dat eiwit speelt ook een belangrijke rol bij de aanmaak van pigment in de huid en in de haarfollikels. Het zorgt ervoor dat het DNA wordt afgelezen waardoor de kleurstoffen kunnen worden aangemaakt. Het eiwit kan geen twee dingen tegelijk. En dus komt de pigmentproductie op een lager pitje. Dit fenomeen verklaart ook waarom we pigmentvlekken – vaak lichte kleuren op de huid – kunnen overhouden nadat we zijn hersteld van bepaalde huidaandoeningen zoals eczeem. Als de stress verdwijnt, zouden de haren weer kleur moeten krijgen.’
Thio denkt dat hetzelfde mechanisme op mensen van toepassing is. Maar dan is het toch wel opmerkelijk dat je mensen die grijs zijn nooit opnieuw kleur ziet krijgen als de stress in hun leven afneemt. Vanaf een bepaalde leeftijd word je alleen maar grijzer. Tenzij je je haar verft, natuurlijk. ‘Klopt. Ik verwacht dat dit effect, dat bij muizen is waargenomen, bij ons niet of nauwelijks zichtbaar is. Het is verwaarloosbaar vergeleken met het effect van veroudering.’
Het immuunsysteem kan bij stress zo sterk geprikkeld worden dat dit ten koste gaat van de pigmentproductie
‘De pigmentvormende cellen in de haarfollikels slijten en sterven af. De snelheid waarmee dit gebeurt is voor een groot deel genetisch bepaald. De cellen moeten continu opnieuw worden aangemaakt. Hiervoor hebben we in onze haarfollikels een reservoir aan stamcellen. Op een gegeven moment zijn we door onze voorraad heen en maken we dus geen kleur meer aan. Dit proces staat los van stress.’
Tot slot is het ook nog mogelijk dat stress leidt tot haaruitval. En die uitval treft vooral de gekleurde haren. Dit is vrij zeldzaam, en hoe dit precies werkt is nog onbekend, zegt Thio. Vragen voor de wetenschapswinkel zijn welkom op wetenschap@standaard.be, onder vermelding van naam en woonplaats.