ALLES IST KAPUTT
Van ‘Die Mannschaft’ en Merkel tot Mercedes en Deutsche Bank: na ruim een decennium van succes en voorspoed begint de Duitse motor zowat overal vervaarlijk te sputteren. Waarom ‘schafft’ Duitsland het niet meer?
BRUSSEL I ‘Don’t mention the VAR.’
Of nog: ‘Duitsers die doorstoten in Rusland, dat was altijd al een probleem.’ Net na het 20verlies van Die
Mannschaft tegen ZuidKorea regende het op sociale media wereldwijd cynische tweets over de onverwachte uitschakeling van de uittredende wereldkampioen.
In Duitsland zelf is de ontgoocheling groot. ‘Ohne Worte (zonder woorden)’, kopte Bild vandaag boven een foto van een verslagen Toni Kroos. Exact dezelfde titel als vier jaar geleden, toen Duitsland met wervelend voetbal in de halve finale van het vorige WK voetbal Brazilië met 71 verpletterde en een juichende Kroos nog het symbool was van een bloeiende en trotse natie.
Een natie die zich tot eenieders bewondering (en soms jaloezie) had omgevormd van de ‘zieke man van Europa’ tot een wereldwijd gidsland, dat ruim een decennium lang kon bogen op een ijzersterk en dominant voetbalelftal, een bloeiende autoindustrie, stevige banken en sterke en stabiele politieke leiders.
Maar van dat aura lijkt vandaag weinig over te blijven. ‘Eerlijk, we zijn allemaal triest vandaag’, probeerde bondskanselier Angela Mer kel gisteren na de uitschakeling de Duitse ontgoocheling publiek te verwoorden. Want hoewel weinigen verwacht hadden dat de Mannschaft zomaar zijn wereldtitel ging verlengen, had niemand bij onze oosterburen durven te denken dat Duitsland de groepsfase niet zou overleven en pijnlijk zou sneuvelen tegen het nummer 57 op de Fifaranglijst: ZuidKorea. Wat niet meer was gebeurd sinds … 1938.
Niet meer superieur
Daarmee lijkt 2018 niet alleen het jaar van de exit te worden van ‘volgevreten’ voetbalvedetten als Mesut Özil, Toni Kroos, Mats Hummels, Sami Khedira en Jérôme Boateng. Ook de toekomst van succescoach Joachim ‘Jogi’ Löw, die de Duitsers in twaalf jaar op vijf opeenvolgende grote voetbaltoernooien minstens naar de halve finale leidde, staat op de helling.
De vergelijking met Merkel, die één jaar voor de komst van Löw Duits bondskanselier werd, is niet ver te zoeken. Ook Merkel heeft het voorbije jaar zware klappen gekregen. Voor de Duitse verkiezingen leek zij dankzij Trump en de Brexit als enige geloofwaardige G7leider nog een baken van stabiliteit. Maar de langdurige politieke impasse die daarop volg de en de rebellie in haar regering – Merkel krijgt van haar Beierse zusterpartij CSU steeds meer kritiek op haar migratiebeleid – heeft dat beeld volledig onderuit gehaald.
‘De Duitsers dachten lang dat ze superieur waren’, waarschuwde Carsten Brzeski, hoofdeconoom van ING Duitsland, eind vorig jaar in een interview met deze krant (DS 16 decem
ber). ‘Merkel is moe’, was toen al zijn vaststelling. En ook: ‘Duitsland moet zijn economie dringend moderniseren. Net als de VS zitten we aan het einde van een lange opgaande economische cyclus. Als er niets gebeurt, zal de groei hier ongetwijfeld fors afvlakken.’
Duitse horrorzomer
Diezelfde Brzeski, die al lang pleit voor meer Duitse investeringen in digitalisering en infrastructuur, waarschuwde gisteren op Twitter voor het begin van een ‘Duitse horrorzomer’. Want niet alleen de Mannschaft en Merkel wankelen, ook de economische groei is al enkele maanden aan het sputteren. Nog een ander vlaggenschip van Duitsland maakt dezer dagen water: de autoindustrie. Er gaat geen week voorbij of een van de Duitse autobouwers komt negatief in het nieuws vanwege Dieselgate.
Na Volkswagen eerder moest deze maand ook Mercedes driekwart miljoen diesels terugroepen wegens verdachte testresultaten. De baas van Audi, Rupert Stadler, zit zelfs in de cel wegens vermeende betrokkenheid bij het gesjoemel met de uitstoot van diesels. Hij wordt verdacht van fraude en het indirect afleggen van valse verklaringen. Omdat het Duitse gerecht vreest dat Stadler met bewijzen zal knoeien, wordt hij voorlopig niet vrijgelaten.
De aanhoudende stroom van slecht nieuws deed het Duitse mediabedrijf Axel Springer vorige week zelfs beslissen om de jaarlijkse uitreiking van de prestigieuze Duitse autoprijzen – bekend als het Gouden Stuurwiel – te schrappen. Marion Horn, hoofdredacteur van de krant
Bild am Sonntag, verklaarde aan het persagentschap Bloomberg waarom. ‘We houden van auto’s. Maar nu is niet het moment om prijzen uit te reiken en te vieren.’
En dat zal wellicht niet snel veranderen. Zo is de uitschakeling van Duitsland op het WK in Rusland een klap voor sponsor Mercedes, die rond de WKsterren een heuse marketingmachine had gebouwd. Daarin werden trainer Löw en de bekendste voetbalsterren, in afwachting van een vijfde wereldtitel, steevast gepresenteerd als echte rocksterren. Een peperdure campagne die Mercedes en moederbedrijf Daimler nu ijlings mogen opdoeken.
Handelsoorlog
Achter de horizon wacht met de Amerikaanse president Donald Trump mogelijk nog groter onheil. Deze week waarschuwde hij de Duitse autobouwers voor de zoveelste keer dat de studie over extra importtarieven voor Europese auto’s ‘bijna klaar’ is. Trump dreigt ermee Europese auto’s een importheffing van 20 procent op te leggen. Dat zal vooral de Duitse autobouwers treffen, die vorige zomer nog bijna een half miljoen auto’s naar de VS verscheepten.
Maar ook de dreigende handelsoorlog tussen de VS en China zal de Duitse autoindustrie pijn doen. Niet voor niets waarschuwde Daimler vorige week nog dat de winst lager zal uitkomen dan vorig jaar, als gevolg
van door China afgekondigde heffingen op in de VS gebouwde auto’s. Daimler produceert een aantal populaire modellen in Amerika en verkoopt die in China.
De beleggers hebben er geen goed oog in. Zij dumpten de voorbije maanden niet alleen de aandelen van de Duitse automerken, ze zien ook grote problemen in andere sectoren. De kwakkelende bankenreuzen Commerzbank (35 procent) en Deutsche Bank (44 procent) beleven een dramatisch beursjaar, terwijl ook bedrijven als Deutsche Post (39 procent) en Lufthansa (31 procent) op de financiële markten niet vooruit te branden zijn. Alleen Deutsche Börse, de beursuitbater die belang heeft bij turbulente markten en de bijbehorende hoge handelsvolumes, staat 18 procent hoger.
De Duitsers dreigen deze zomer dus niet alleen hun sportieve wonden te moeten likken, ook politiek en economisch staat hen een moeilijke tijd te wachten. Het leedvermaak in het buitenland was er gisteren niet minder om. Met op kop GrootBrittannië. De lagekostenmaatschappij Ryanair haalde gisteren een sterk staaltje guerillamarketing boven. Het stuurde een tweet de wereld in waarin alle voetbalsupporters die een ‘unexpected exit’ maken, met een knipoog ‘Löw fares’ beloofd werd.
Maar de meest geciteerde reactie was die van voetbalicoon en BBCcommentator Gary Lineker. ‘Voetbal is een simpel spel’, tweette hij na de wedstrijd. ‘22 mensen lopen 90 minuten achter een bal en op het einde winnen de Duitsers niet altijd meer. De vorige versie is nu voorgoed geschiedenis.’
De uitschakeling van Duitsland op het WK in Rusland is ook een klap voor sponsor Mercedes, die rond de WKsterren een heuse marketingmachine had gebouwd ‘Voetbal is simpel. 22 mensen lopen 90 minuten achter een bal en op het einde winnen de Duitsers niet altijd meer’
GARY LINEKER
Commentator BBC