OPERATIE RED MERKEL
Diverse EUleiders springen in de bres voor de Duitse kanselier Angela Merkel. Maar de Italiaanse premier Giuseppe Conte speelt het keihard.
De Italiaanse premier Conte speelde het spel op de Europese top gisteravond keihard en dreigde met een veto. Hij legde ook nieuwe eisen op tafel: andere landen moeten havens openstellen voor boten met migranten of ze moeten bootmigranten die in een Italiaanse haven aanmeren opvangen. Het land waar een migrant aankomt, is ook niet meer automatisch verantwoordelijk
voor de afhandeling van het dossier.
Merkel voerde bij aanvang van de top de druk op: ‘het voortbestaan van de EU is in gevaar.’ Maar ook haar lot
staat op het spel.
De Duitse bondskanselier kreeg alvast steun uit onverwachte hoek: de Griekse premier Tsipras is bereid een bilateraal akkoord af te sluiten over de terugname van geregistreerde asielzoe kers. Ook de Spaanse premier Sanchez steunt dit idee.
Als er vanochtend een akkoord is, blijft de vraag of het volstaat voor Merkels minister van Binnenlandse Zaken Horst Seehofer?
De Italiaanse premier Conte dreigde er zelfs mee zijn veto te stellen tegen de goedkeuring van eindconclusies als er geen akkoord was over migratie
BRUSSEL I Het is niet ongewoon dat EUleiders hun nationale politieke problemen meenemen naar een Europese top in Brussel – de voormalige Britse premier David Cameron was er zelfs in gespecialiseerd. Het is wel buitengewoon dat de Duitse kanselier Angela Merkel dat doet. Er zit veel druk op de ketel. Horst Seehofer, haar Beierse minister van Binnenlandse Zaken, herhaalde woensdagavond dat Merkel met concrete resultaten moet terugkeren voor het probleem van de ‘secundaire bewegingen’ – waarbij migranten die geregistreerd werden in een frontlijnstaat doorreizen naar WestEuropa. Tot midden juni ging het volgens Duitse media om 18.349 mensen. ‘We willen zondag duidelijkheid’, verklaarde Seehofer. In het andere geval wil hij migranten aan de grens met Oostenrijk terugsturen.
Voor ze afreisde naar Brussel, deed Merkel een opvallende uitspraak: ‘Europa staat voor veel uitdagingen, maar het migratievraagstuk kan de Unie maken of breken.’ Het leek sterk op een poging om de sfeer voor de top te dramatiseren en alle EUleiders te wijzen op de urgentie: in Europa worden nu eenmaal pas akkoorden gesloten als de afgrond gaapt.
Merkel kreeg in Brussel opvallend veel steun. ‘Als de leider van de roedel aangevallen wordt, komt er hulp’, merkte een Europese diplomaat op. ‘Nu blijkt dat veel collega’s echt om het lot van Merkel geven, over de partijgrenzen heen.’ De Griekse premier Alexis Tsipras liet weten dat zijn land bereid is via een bilateraal akkoord met Duitsland te praten over de terugname van asielzoekers die in zijn land geregistreerd werden. De Franse president Emmanuel Macron deed die toezegging eerder al. Ook de nieuwe Spaanse premier Pedro Sanchez, een sociaaldemocraat, is bereid tot solidariteit.
Maar de cruciale persoon is de nieuwe Italiaanse premier Giuseppe Conte, met wie Merkel nog voor het begin van de top een gesprek onder vier ogen had. Er lagen diverse pistes op tafel om de Italiaan te verleiden en een regelrechte crisis te vermijden: extra steun voor de Libische kustwacht, de storting door de lidstaten van de beloofde 500 miljoen euro voor het Europees trustfonds voor Afrika, de ontschepingsplatforms in NoordAfrika (al zal dit een tijd duren voor het concreet wordt). ‘Waarom zou Conte Merkel niet behulpzaam zijn?’, vroeg de diplomaat zich af. Ook Italië heeft er geen belang bij als Oostenrijk op zijn beurt grenscontroles invoert en er files ontstaan ‘van Toscane tot aan Duitsland’, zoals parlementsvoorzitter Antonio Tajani het uitdrukte.
Maar Conte was ook naar Brussel afgezakt om concrete, snelle daden van solidariteit met Italië binnen te halen en legde nog twee eisen op tafel. Andere landen moeten hun havens openstellen voor boten met geredde migranten ofwel migranten opvangen op boten die aanmeren in een Italiaanse haven. Daarnaast wil hij ook af van de regel dat het land waar de migrant toekomt, ook verantwoordelijk is voor de afhandeling van het dossier. Dat is voor de meeste landen een ‘no go’. Hij dreigde er zelfs mee zijn veto te stellen tegen de goedkeuring van eindconclusies als er geen akkoord was over migratie. Maar daarna begon Conte samen met Macron aan compromisteksten te werken, waarbij de Franse president voorstelde om ook binnen de EU ‘gecontroleerde centra’ uit te bouwen om Italië te ontlasten.
Dan nog blijft de vraag of het bereikte resultaat zal volstaan voor Seehofer. In Berlijn vindt men het al heel wat dat hij zijn strijd met Merkel niet verder doet escaleren: ‘Ik ken niemand in mijn partij die de regering in Berlijn in gevaar wil brengen of de kanselier ten val wil brengen’, zei Seehofer, die zijn dreiging nog niet concreet gemaakt heeft. Want nu al zijn er Duitse grenscontroles op drie snelwegen vanuit Oostenrijk. Wil hij die uitbreiden naar alle negentig grensovergangen tussen Beieren en Oostenrijk en Tsjechië? Een Duitse bron wijst op de hoge mate van symboliek in de discussie: er zou niet eens voldoende personeel zijn om al die grensposten 24 uur op 24 te bewaken.