Dat koddige peuterverhaal?
Herinner je nog levendig je eerste stapjes? Dan bedriegt je geheugen je: voor de leeftijd van drie jaar sla je geen herinneringen op.
BRUSSEL I ‘Mijn neef en ik. Bij gebrek aan een bad staan we samen in de gootsteen van mijn ouderlijk huis. Ik ben amper zes maanden’, zegt Wouter Duyck, professor cognitieve psychologie aan de UGent. ‘Ik heb lang gedacht dat dit mijn vroegste herinnering was. Tot ik besefte dat het neurologisch en biologisch volstrekt onmogelijk is. Door kinderamnesie, geheugenverlies op jonge leeftijd, kunnen we herinneringen van voor 3 jaar niet ophalen uit ons geheugen.’
Herinneringen inplanten
Volgens nieuw Brits onderzoek van de Universiteit van Londen hebben vier mensen op de tien een fictieve eerste herinnering. Volgens de wetenschappers baseren de mensen zich daarvoor op kennis die ze later verzamelden. ‘Ons geheugen werkt niet als een camera en een microfoon die alle geregistreerde data netjes op een harde schijf opslaat. Het geheugen werkt reconstructief’, zegt Duyck. ‘Het legt puzzelstukjes samen die we op verschillende plaatsen in onze hersenen opslaan.’
Volgens Duyck is zijn herinnering aan het bad met zijn neef een samenraapsel van puzzelstukjes die hij verzamelde omdat zijn ouders erover vertelden of door een foto van het schattige tafereel. ‘Op die manier kun je bij een derde van de bevolking zelfs valse herinneringen inplanten.’
Duyck ziet nog een reden waarom baby’s en peuters zich niks kunnen herinneren. ‘Onze hersenen leggen verbindingen op basis van structuren en de kennis van de wereld rond ons, om iets te herinneren. Bij kleine kinderen ontbreekt het aan die structuren.’
Volgens neuroloog Steven Laureys is er nog een reden waarom we op jonge leeftijd niets kunnen herinneren: het brein is nog onderontwikkeld. ‘Tijdens de zwangerschap ontwikkelt het brein van het kind zich maar gedeeltelijk. Na de geboorte gaat dat proces voort. Pas vanaf drie jaar is de hippocampus, een hersendeel dat instaat voor ons langetermijngeheugen, voldoende ontwikkeld om herinneringen op te slaan.’
Zowel de psycholoog als de neuroloog waarschuwt dat het niet is omdat we niks kunnen herinneren dat de periode voor drie jaar onbelangrijk is. ‘We onthouden ervaringen niet, maar ze laten wel sporen achter. Bovendien werken andere delen van ons geheugen wel. Zo leer je ook eten, stappen en praten.’ (thv, aro)
‘Ons geheugen werkt niet als een camera die alle geregistreerde data netjes op een harde schijf opslaat’
WOUTER DUYCK
UGent