WAAROM een expo naakt bezoeken een andere ervaring is
Woensdagavond, 20 uur. Veertig mensen bezoe ken Untitled (Nude), de tentoonstelling van de Nederlandse fotograaf Paul Kooiker in het Antwerpse Fotomu seum. Ze doen dat na sluitingsuur, poe delnaakt. De 41ste mens is uw reporter, die alleen mag deelnemen als hij het zelfde doet. Alles uit voor de job, dus.
Het initiatief komt van het museum zelf. Niet van de fotograaf of van bezoe kers, zoals bij de expo van Ai Weiwei in 2017, toen een naturistenvereniging een naakt bezoek organiseerde. De expo van Kooiker leent zich ertoe, met haar the matiek van (rubensiaans) naakt, voyeu risme en intimiteit. Wie zelf bloot in het museum staat, ervaart de tentoonstel ling op een meer serene manier, aldus het Fotomuseum.
De naakte rondleidingen waren in een mum van tijd volzet. Bezoeker Karel (68) is vrijwilliger in de bibliotheek en mist geen enkele expo. Bovendien is hij naturist, dus hier wil hij maar wat graag zijn. ‘Deze kans krijg je niet elke dag’, vertelt hij nog aangekleed, voor de rondleiding begint. ‘Misschien zal ik de foto’s nu met een ander oog zien. De vrij heid van naturisme spreekt me aan. De gelijkheid ook: professor of vuilnisman, iedereen is naakt hetzelfde. Dat maakt het voor mij ontspannend. Ik heb ook meegewerkt aan het project van Spen cer Tunick in Brugge, in 2005.’
Het Fotomuseum vroeg vooraf advies aan de Federatie van het Belgisch Natu risme. Voorzitter Koen Meulemans is hier aanwezig, samen met zijn vrouw. ‘Ons advies was om de rondleiding apart te organiseren’, vertelt hij. ‘Het mag niet provocerend zijn, evenmin seksueel. We zijn hier om het initiatief te steunen. Anders zouden we de expo niet meteen bezocht hebben, nee.’
Ook Meulemans benadrukt de gelijkheid van de naakte mens. De anonimiteit ook. ‘Ik heb je daarnet een visitekaartje gegeven, toen we nog aangekleed waren’, zegt hij in de museumzaal, naakt. ‘Wedden dat je me nu niet herkend had?’ Hij heeft gelijk.
Er is een circuit van naakte activiteiten, vertelt Meulemans. Naturistenverenigingen huren soms een bowlingbaan af, of een tropisch zwembad. Daar komen 500 tot 600 blote mensen op af. In Ne derland wordt soms naakt gegolfd – mi nigolf kan ook! – maar altijd zijn de eve nementen privé. Mensen met kleren zijn dan niet welkom. Het advies van Meulemans is ook de reden dat ik hier vandaag zelf naakt sta: ‘Als jij je onder broek had aangehouden, zou je harder opvallen dan nu.’
Opvallende vaststelling: van de veer tig aanwezigen zijn er amper vier of vijf vrouw. ‘Dat is altijd zo’, weet Meule mans. ‘Vrouwen denken sneller dat ze bekeken zullen worden.’
Liesbeth (32) en Koenraad (45) zagen in De Standaard een aankondiging van de naakte rondleidingen. ‘Wij doen graag ongewone dingen’, vertelt Koen raad. ‘Wij zijn swingers en frequenteren parenclubs. Kijken en bekeken worden, dat vinden wij spannend. En ook: naakt zijn op een plek waar dat nor maal gezien niet mag. Ik heb al eens mijn kle ren uitgetrokken in een lege kerk. Maar we zijn ook geïnteresseerd in fotografie, hoor. We zijn géén exhibitionis ten, we willen niet cho queren.’ Intussen staan we tussen de foto’s van Paul Kooiker. Alvast veertig aanwe zigen voelen zich perfect op hun gemak. Daarnet hebben ze vliegensvlug hun kleren uitgetrokken in een ruimte op de derde verdieping, alsof ze niet meer konden wachten. Bezoeker Kristof: ‘Ik ben naturist. Voor mij is dit normaler dan hier mét kleren te staan. Voor mijn part zou dit veel vaker mogen gebeuren.’
Of iemand problemen heeft met de naaktfoto’s van Kooiker, vraagt de gids. Het antwoord verrast niet: allerminst. ‘Ik had het choquerender verwacht’, zegt iemand. Anderen beamen dat. ‘Ik weet ook niet waarom ik hier nu naakt sta’, zegt een vijftiger uit Gent.
‘Je kunt beter focussen op de foto’s’, zegt een twintiger. ‘Nu zijn er geen kleren in flashy kleuren die de aandacht afleiden.’ Hij heeft gelijk: de rozige, beige vleestinten van het publiek passen wonderwel bij het werk van Kooiker. Het krijgt hier haast een David Hamiltonsfeertje; Spencer Tunick met zijn massale naaktfoto’s is ook niet veraf. Extra voordeel: de blote mens heeft geen plaats voor een smartphone – nóg minder afleiding, dus.
Piet (53) en Katie (52) zijn allebei naaktmodel voor kunstenaars. Piet: ‘Ik heb een technische job. Als ik na mijn uren naakt ga poseren, kom ik tot rust.’ In de Rotterdamse Kunsthal bezochten ze al poedelnaakt de expo van Robert Mapplethorpe en eentje over hyperrealisme. Ze tonen me foto’s van zichzelf: ze poseren naast de levensechte naaktbeelden (onder meer van Ron Mueck) en imiteren de houding van de sculpturen meticuleus. Het is hun passie.
Ook nu, na de rondleiding, poseren meerdere bezoekers naakt bij het werk van Paul Kooiker. En terwijl twee mannen postvatten naast een foto van een tros bananen, probeer ik te focussen op de kunst.
‘Ik ben naturist. Voor mij is dit normaler dan hier mét kleren te staan’