Partido Popular moet zich herbronnen
Zaterdag kiest de Spaanse Partido Popular een nieuwe voorzitter. Nadat hij de vertrouwensstemming in het parlement had verloren, is Mariano Rajoy uit de politiek gestapt. Zijn opvolger moet de partij uit haar as doen verrijzen.
BRUSSEL I Zaterdagmiddag weten de leden van de Partido Popular (PP) wie de nieuwe partijleider wordt: Soraya Sáenz de Santamaría of Pablo Casado Blanco. Beide kandidaten blaken van moed en optimisme, want ze moeten een partij die in puin ligt, nieuw leven inblazen.
Op haar hoogtepunt behaalde de Spaanse volkspartij bijna 45 procent van de stemmen. Mochten er vandaag verkiezingen worden gehouden, dan zou haar electoraat gehalveerd worden. Dat blijkt uit een peiling in opdracht van de conservatieve krant El Mundo.
Staat van ontkenning
De Partido Popular heeft de kaas van haar brood laten eten door die andere – nieuwe – centrumpartij, Ciudadanos. Met haar relatief jonge boegbeelden en haar imago van schone handen biedt Ciudadanos een aantrekkelijk alternatief voor de PP, die door corruptie is aangevreten.
De afgetreden voorzitter Mariano Rajoy (63) was niet de geschikte man om de partij met opgeheven hoofd door de corruptieschandalen te leiden. Hij bleef zo lang mogelijk in een staat van ontkenning leven, trouw aan zijn visie dat de problemen wel zouden weggaan als er niet te veel aan dacht aan werd besteed.
De vaststelling dat zijn partij voor de rechters in maar liefst vijftig corruptiezaken werd genoemd, liet hem koud. Het vonnis dat stelde dat de zwarte kas van zijn partij gevoed werd door smeergeld, raakte hem niet.
De geloofwaardigheid van zijn partij en zijn persoon brokkelde af, maar Rajoy zag niet dat er serieuze problemen waren.
Rajoy was ook een zwakke leider. Hij kon niet beletten dat zijn voorganger, José María Aznar, de partij als de zijne bleef beschou wen en hij was niet in staat om de andere ego’s in de partij onder controle te krijgen. Zijn lakse houding tegenover de corruptiezondaars en de sjoemelaars stoorde de ‘zuiveren’ in de partij. Hij had te weinig gezag, zegt politicoloog Juan Rodríguez Teruel.
Verstard
Terwijl Spanje en zijn kiezers veranderden, bleef Rajoy’s partij staren naar die goeie oude dagen toen de politieke strijd alleen tussen de PP en de socialistische PSOE werd gevoerd. Toen Rajoy besefte dat er nieuwe spelers, zoals Ciudadanos en Podemos, op het veld waren, was het al te laat.
Hij zag ook niet in waarom zijn partij zich moest aanpassen: de Spaanse volkspartij beheerste niet alleen de nationale regering, ze leverde ook de ministerspresidenten voor de meeste regionale regeringen. De oude rivaal, de PSOE, begon veel vroeger aan haar transformatie. Zij zat in de oppositie, zag het gevaar van de linkse partij Podemos en besefte dat de tijden veranderd waren.
Na de pijnlijke afgang op 1 juni met de vertrouwensstemming in het Spaanse parlement – nota bene over de rol van de partij in een corruptiezaak – heeft Rajoy beslist om zich uit de politiek terug te trekken en zich te vestigen in een klein stadje in de buurt van Alicante.
De stemming voor een nieuwe partijleider is, volgens Teruel, de gedroomde kans voor de partij om zich te herbronnen en een nieuwe start te nemen. ‘Dit had al twee of drie jaar geleden moeten gebeuren’, zegt hij.
De nieuwe voorzitter wordt voor het eerst na een interne verkiezing aangeduid. Vroeger besliste de voorzitter wie hem zou opvolgen. In 2003 besliste Aznar dat Rajoy in zijn voetsporen zou treden.
Jongere generatie
Nu zijn er trapsgewijze verkiezingen georganiseerd. In een eerste ronde konden de leden kiezen uit zes kandidaten. De tweede ronde wordt zaterdag op een speciaal partijcongres in Madrid beslecht. Dan kunnen de fracties kiezen uit de twee overgebleven kandidaten.
Zowel Sáenz de Santamaría (47) als Casado Blanco (37) behoort tot de jongere generatie van de partij. Zij hebben allebei, volgens Teruel, een profiel om de partij te veranderen.
Casado, iets meer aan de rechterkant dan Santamaría, is groot geworden in de rangen van de PP. Santamaría is een relatieve buitenstaander. De juriste werd door Rajoy binnengehaald en ze wordt gezien als zijn protegé.
‘De partij had al twee of drie jaar geleden een nieuwe start moeten nemen’ JUAN RODRÍGUEZ TERUEL Politicoloog