Wants your money

Zelfs Europeanen die niet beseffen dat ze ook Amerikaan zijn, voelen de lange arm van de Amerikaanse fiscus. ‘Het wordt tijd dat Europa zijn burgers beschermt.’

BRUSSEL I Eerst was Helena verbijsterd, dan verbolgen omdat de bank waar ze een rekening wilde openen, haar weigerde als klant omdat ze Amerikaanse was. Ze was inderdaad geboren in de VS toen haar ouders er een jaar verbleven. Maar Amerikaanse? Zij noch haar ouders beseften dat de Amerikaanse grondwet het ius soli hanteert waardoor iedereen geboren op Amerikaanse bodem staatsburger is. Helena was nooit teruggeweest naar haar geboorteland, zelfs niet voor een citytripje naar New York.

Toch werd ze slachtoffer van Fatca, een wet van president Barack Obama uit 2014. Deze Foreign Accounts Tax Compliance Act verplicht Europese financiële instellingen informatie over hun Amerikaanse klanten door te geven aan Washington – ook al zijn die klanten slechts per toeval Amerikaan en hebben ze geen enkele band met het land. Dat vinden veel banken te veel gedoe, ze weigeren nog liever klanten.

Hoeveel ‘Accidental Americans’ er zijn, is bij benadering niet geweten. In Europa wordt hun aantal op 110.000 geschat. De meesten – zoals de Britse Helena die niet met haar echte naam in de krant wil – durven niet uit de schaduw te komen uit angst voor de lange arm van de Amerikaanse fiscus. Een Franse actiegroep met 570 leden durft dat wel. En vond eerder deze maand gehoor in het Europees Parlement.

‘Ze kunnen geen bankrekening openen, geen hypotheeklening afsluiten, geen krediet krijgen voor hun bedrijf. Kortom ze kunnen geen normaal leven lijden’, zegt de Nederlandse liberale Sophie in ‘t Veld.

AirBnB en Tripadvisor

Europese landen, waaronder België, sloten akkoorden met de VS om de informatie van de banken via de Belgische belastingadministratie door te geven aan de Amerikaanse fiscus. ‘Op die manier worden de banken beschermd tegen hoge Amerikaanse boetes’, zegt In ‘t Veld. ‘Maar de burgers zijn de dupe.’

Er zijn slechts twee landen ter wereld met taxatie gebaseerd op burgerschap, in plaats van op de plaats van woonst en werk: de VS en Eritrea. Tegen Eritrea heeft de EU wel geprotesteerd, maar de VS laat ze betijen. ‘Ronduit schandalig’, vindt het parlementslid.

Ook internetplatformen als AirBnB en Tripadvisor geven persoonlijke gegevens door om de Amerikaanse fiscus te helpen bij de identificatie van ‘US Persons’ – de officiële term voor iedereen die onder de Fatcawet valt.

Uiteraard kunnen ‘Toevallige Amerikanen’, zoals alle Amerikanen, afstand doen van hun burgerschap. Maar dat is omslachtig en duur: 2.350 dollar administratiekosten, plus naar schatting een kleine 20.000 euro aan advocatenhonoraria. Bovendien blijft de exAmerikaan nog vijf jaar belastingplichtig in de VS.

Velen, zoals Helena, zijn trouwens bang om naar de ambassade te stappen om afstand te doen van hun Amerikaanse nationaliteit uit vrees voor een gepeperde rekening voor achterstallige belastingen.

De beroemdste ‘Accidental’ die afstand deed van zijn Amerikaans staatsburgerschap, is ongetwijfeld de gewezen Britse minister van Buitenlandse Zaken, Boris Johnson. Hij zette de stap twee jaar geleden toen de Amerikaanse fiscus een deel van de winst van de verkoop van zijn huis afroomde. ‘Ongelooflijk’, zei hij toen over de ‘doctrine of global taxation’.

Trumps ijdelheid

De Franse actiegroep rekent op de ijdelheid van Donald Trump, die niets liever doet dan maatregelen van voorganger Obama ongedaan maken. In ’t Veld vindt het ‘bezopen dat de Commissie niet optreedt’. Ook de Raad geeft niet thuis. Frankrijk en Nederland poogden tevergeefs het probleem op de agenda te zetten. Maar In ’t Veld geeft niet op. Ze spoort alle ‘Accidentals’ aan om, ondanks hun angst, hun stem te laten horen.

Ze ziet twee concrete sporen. Eerst en vooral is er de Europese richtlijn die iedere Europeaan het recht op een bankrekening toekent. In ’t Veld raadt slachtoffers aan om dat recht af te dwingen voor de rechtbank. Dat biedt de EUCommissie de mogelijkheid om een inbreukprocedure tegen de veroordeelde lidstaat te openen. Hetzelfde geldt voor de overtreding van de privacywetgeving.

Maar de Nederlandse ziet de problemen van de ‘Accidentals’ niet in de eerste plaats als een technische kwestie. Het gaat over de manier waarop Europa zich opstelt tegenover de VS. ‘Wij hebben zo’n vreemde onderdanige houding tegenover de Amerikanen. De EU moet eindelijk eens volwassen worden.’

‘Europa heeft zo’n vreemde, onderdanige houding tegenover de Amerikanen’ SOPHIE IN ’T VELD

Europees Parlementslid