Leeswijzer

Agroforestry of boslandbouw is een systeem waarbij bomen worden geplant op hetzelfde areaal waar ook aan veeteelt, akker of tuinbouw wordt gedaan. Het maakt deel uit van een agroecologisch landbouwsysteem en is een antwoord op grootschalige, intensieve landbouw. Voordelen: Boslandbouw is goed voor milieu en klimaat. Het bevordert de biodiversiteit en leidt tot een gezondere bodem, efficiënter gebruik van water en nutrienten, en tot de opslag van koolstof. Het is ook goed voor de landbouwers, omdat zij minder afhankelijk zijn van één teelt of gewas. Boeren die bomen planten op de wei en tussen de gewassen, zijn een pak beter beschermd tegen de gevolgen van de klimaatopwarming zoals droogte, hitte en overvloedige regenval. Maar ‘agroforestry’ is in Vlaanderen nog erg onbekend en dus onbemind. hoeft zijn land niet te beregenen. Toch staan zowel weiden als geteelde groenten er verrassend groen men zo humus, voedsel voor de bodem en dus ook voor de gewassen. Zo krijg je een gezondere bodem en ook een gesloten kringloop. En omdat je met reliëf werkt (bomen en daaronder andere gewassen) vang je meer licht en energie per hectare.’

Agroforestry helpt tegen de hitte en de droogte, maar ook tegen hevige regenval en erosie (het wegspoelen van vruchtbare bodem). Daar kan Rik Delhaye, bioboer in het Heuvelland, over getuigen. De runderen op zijn boerderij in Westouter grazen in een groene weide, alle groenten en kruiden – in open lucht en in de plastic tunnels – staan er verrassend groen bij, zelfs het grasklaver tussenin ziet er frisgroen uit. ‘Ik hoef niet te beregenen en ik moet niet zoals andere boeren met de tractor water uit waterlopen gaan halen’, zegt Delhaye.

Zijn percelen liggen op hellende, vruchtbare maar wel erosiegevoelige leemgrond. Daarom legde hij greppels en bermen aan. Op de bermen plantte hij appel en perenbomen, olmen, pruimen en kersenbomen, en tussen de bomen rabarber en kruiden. Delhaye: ‘Bij hevige regenval wordt het water opgevangen in de greppel, waarna het in de bodem kan infiltreren waardoor het grondwater op peil wordt gebracht. De bomen bevorderen de infiltratie en gaan zo erosie en verdroging tegen.’

Een boom voor je pensioen

Als landbouwer ben je minder kwetsbaar, omdat je een zeer gemengd bedrijf hebt. De bomen leveren vruchten of hout op. Toch zijn er weinig boeren die in het systeem stappen, ook al moedigen Europa en de Vlaamse overheid agroforestry aan en kunnen boeren subsidies krijgen voor tachtig procent van de aankoop en het planten van hun bomen. Volgens Victoria Nelissen, onderzoeker van het Instituut voor Land

bouw, Visserij en Voedingsonderzoek (Ilvo), deed sinds 2011 maar een vijftigtal landbouwers een beroep op de steunmaatregel.

‘Boeren denken dat het niet rendabel is, omdat bomen schaduw afwerpen, maar er zijn ook schaduwminnende teelten’, zegt Ongenaert. ‘De bomen brengen verkoeling en beschermen tegen wind en verstuiving van de grond. Als je bomen niet te groot zijn, kun je er allerlei gewassen onder verbouwen. Bij hoge bomen heb je opbrengstverlies op korte termijn, maar het is wel een investering voor later. Toen ik mijn eerste bomen