Wordt Brussel-centrum stilaan ‘tourists only’?
Brussel trekt graag en veel toeristen aan. Maar de bewoners tonen zich steeds misnoegder en voelen zich vergeten. Het bestuur relativeert.
De legendarische arthouse bioscoop Actor’s Studio, in het historische hart van Brussel, sluit woensdag de deuren. ‘Voor de deur zijn altijd veel mensen, maar dat zijn geen cinefielen’, zegt uitbater Georges Jetter aan Bruzz. ‘Het hele centrum wordt steeds meer een aangelegenheid voor toeristen.’
Sinds de aanslagen op 22 maart 2016 doet Brussel extra veel moeite om bezoekers aan te trekken met allerlei events, en dat slaat aan. Een trotse burgemeester Philippe Close (PS) mag uitpakken met groeiende cijfers. De Grote Markt en Manneken Pis blijven natuurlijk dé trekpleisters, maar ook andere buurten lokken bewonderaars dankzij fraai opknapwerk, een stripmuur of andere street art.
Alleen: voor wie er woont, is dat niet altijd even aangenaam. Vorig weekend nog protesteerden bewoners van het Zaterdagplein tegen het kunstwerk Tactile river, dat volgens hen niet alleen een gedrocht is maar vooral de doorgang belemmert en een vervelend blauw licht uitstraalt.
Hylke Gryseels, die op de Handelskaai woont, ervaart geregeld hinder. Zo werd ze in februari vier dagen lang ‘gefolterd door een gekmakende soundscapeloop met dreunende bas’, afkomstig van een installatie van het lichtfestival Bright Brussels. ‘Mijn appartement daverde tot in de slaapkamer aan de achterkant van het gebouw’, vertelt ze. Bright Brussels moest bezoekers naar het centrum lokken, ruim 120.000 mensen deden dat ook. Ter vergelijking: het Gentse lichtfestival bracht liefst 835.000 mensen op de been. Gryseels contacteerde verschillende verantwoordelijken, onder wie de burgemeester, maar kreeg geen wezenlijk antwoord. ‘Deze situatie had perfect vermeden kunnen worden door op voorhand tests te doen samen met de bewoners’, meent ze.
‘Verpretparking’
De overlast is een terugkerende klacht. De ‘disneyficatie’ of ‘verpretparking’ van het centrum is nog zo’n doorn in het oog: onder meer cul
En straks de Tour
Visit.brussels, de gewestelijke dienst voor Toerisme, bereidt de Tourstart van 2019 voor. Brussel telde 5 miljoen euro neer om die binnen te halen, maar hoopt op een grote economische return. De start in Utrecht in 2015 bracht 34 miljoen euro op en lokte 900.000 bezoekers. De visibiliteit van Le Grand Départ moet het toerisme een boost geven. Ceo Patrick Bontinck benadrukt dat het aantal toeristen in Brussel nog mag groeien, maar dat het beheersbaar moet blijven. ‘Daarom maken we ook duidelijke keuzes.’ tuurfilosoof Lieven de Cauter pleit er al lang voor om ‘het centrum terug te geven aan de bewoners’. Een min of meer gelijkaardige eis staat in het programma van Change.Brussels, de burgerbeweging waarmee voormalig schepen Ans Persoons (SP.A) in oktober naar de kiezer trekt.
Ook het Brusselse hiphopcollectief Stikstof trekt aan de alarmbel: ‘De stad is verkocht’, rappen ze. ‘Alles en iedereen moet wijken voor de terrassen, als het maar inkomsten genereert.’ Onderzoek toont aan dat de gemiddelde vrijetijdstoerist 140 à 150 euro per dag spendeert in Brussel, vooral aan logement, eten en shoppen. Een zakentoerist geeft gemiddeld 400 euro per dag uit.
De inspanningen van Brussel staan haaks op de weg die steden zo als Amsterdam, Venetië en Barcelona willen inslaan. Daar willen ze net af van het massatoerisme, omdat de bewoners er te veel onder lijden en de infrastructuur er soms letterlijk onder kreunt. De afkeer voor toeristen neemt in snel tempo toe.
Burgemeester Close relativeert. ‘Kijk, ik vind het spijtig dat Actor’s Studio dichtgaat, maar de cinemawereld evolueert snel en de Actor’s Studio hád het al moeilijk. Andere kleine of alternatieve bioscopen doen het wel goed, denk aan Pathé Palace. Feit is dat Brussel vandaag het hoogste aantal inwoners ooit heeft. De groep is heel divers – er zitten ook veel expats tussen – maar die wordt allerminst vergeten. Zo komen er steeds meer diensten en bedrijven die gericht zijn op de lokale bevolking, bijvoorbeeld de speciaalzaken rond de Vismarkt.’
‘Daarnaast blijven toeristen erg belangrijk’, vervolgt de PS’er. ‘We gaan ze dus zeker niet wegjagen. Integendeel. Wél is het de bedoeling om de toeristen wat meer te spreiden, zodanig dat niet alleen de Vijfhoek de druk opvangt. De jongste editie van Winterpret was ook op andere plaatsen dan het historische stadscentrum uitgebouwd, zoals in Laken en Haren.’
‘Toeristen blijven erg belangrijk voor ons, we gaan ze dus zeker niet wegjagen. Integendeel’
PHILIPPE CLOSE (PS) Burgemeester van Brussel