Spanje worstelt met nieuwe rol bij opvang migranten
Onder de nieuwe socialistische premier heet Spanje migranten welkom. Zijn rechtse tegenstander profileert zich net als hardliner. Het debat is fel.
MADRID I Vanuit de Spaanse havenstad Algeciras kun je de kust van Marokko zien liggen. Er zit slechts twintig kilometer zee tussen Europa en Afrika, waardoor migranten hier vaak de oversteek wagen. In de voorbije zomerse weken gebeurde dat in zo snel toenemende mate dat in Spanje een migratiedebat is losgebarsten. De conservatieve burgemeester van Algeciras, José Ignacio Landaluce, noemt zijn stad ‘het nieuwe Lampedusa’. De socialistische minister van Buitenlandse Zaken Josep Borrell probeert de discussie te temperen: ‘Van een massamigratie naar de Spaanse kust is geen sprake. In de praktijk gaat het dit jaar om nog geen 20.000 mensen.’
Migranten op het strand
Dit nieuwe debat heeft Spanje deze zomer in zijn greep. De economische crisis, de talloze corruptieaffaires, een al dan niet onafhankelijk Catalonië en het wankele pensioenstelsel zijn naar de achtergrond verdwenen nu Spanje koploper is geworden als het gaat om migranten over zee. Beelden van stranden waar toeristen worden opgeschrikt door aankomende migranten, gaan de hele wereld rond.
Wat moet het land nu doen? ’Opvang bieden’, stellen de socialisten. ’Tegenhouden’, counteren de conservatieven. Zo worden tegenstellingen tussen links en rechts weer zichtbaar in een land waar het tweepartijenstelsel verdwenen leek.
Het debat tussen de nieuwe, jonge gezichten van premier Pedro Sánchez (46) en oppositieleider Pablo Casado (37) kan niet los worden gezien van de plotselinge regeringswisseling twee maanden geleden. Van de ene op de andere dag was Sánchez namens de PSOE de nieuwe leider van het land en dropen de conservatieven van de Partido Popular na 6,5 jaar regeren geslagen af. De zoveelste corruptieaffaire was de rechtse premier Mariano Rajoy fataal geworden.
Grens met Marokko
Sánchez profileerde zich direct als de barmhartige socialist toen de nieuwe, populistische regering van Italië een boot met 630 mi granten niet wilde toelaten in zijn havens. De komst van de Aquarius naar Spanje symboliseerde een ommezwaai in de Spaanse politiek. Spanje wierp zich opeens op als een land waar migranten welkom waren, terwijl het onder Rajoy stilzwijgend de grens met Marokko zo gesloten mogelijk had weten te maken. Dat gebeurde met het doorvoeren van nieuwe wetgeving (al dan niet in strijd met internationale verdragen), het verhogen van de puntige hekken bij de exclaves Ceuta en Melil la en onderhands onderhandelen met Marokko over grensbewaking.
Die grens tussen Marokko en Spanje bleek de afgelopen maanden niet meer zo waterdicht. Doordat Italië de havens sloot, werd ‘de Spaanse route’ – met een premier die migranten welkom had geheten – populairder. Bovendien is in de zomermaanden de zee kalmer, waardoor de overtocht minder risicovol is. Het is bovendien een publiek geheim dat Marokko de controles laat verslappen nu de discussie over migratie een steeds grotere rol speelt in Europa. De Marokkaanse autoriteiten zijn niet vergeten dat de Europese Unie er twee jaar geleden 3 miljard euro voor over had om ‘de Turkijeroute’ vanuit Syrië te dichten.
Stormloop op hekken Ceuta
Sánchez lijkt de problemen te hebben onderschat. Spanje is met overvolle opvangcentra nu zelf aangewezen op hulp van anderen. De 25,6 miljoen euro die het land begin deze maand van de EU kreeg om de grenzen van Ceuta en Melilla te versterken, zijn niet voldoende gebleken. Vorige week braken 602 migranten door de hekken van Ceuta.
Sánchez heeft de EU deze week niet alleen zelf om extra financiële steun gevraagd, maar dringt er bij ‘Brussel’ ook op aan in te gaan op de verzoeken om compensatie uit Marokko.
De nieuwe oppositieleider Pablo Casado profileert zich meteen als een hardliner die zegt waar het op staat. Volgens hem heeft Sánchez de problemen over zichzelf afgeroepen: ‘Toen de PP de leiding had, waren er geen problemen met de opvang. De Spanjaarden zoeken een partij die duidelijk zegt dat er geen papieren voor iedereen zijn. We kunnen geen miljoenen Afrikanen opnemen.’
Conservatieve burgemeester: ‘Algeciras is het nieuwe Lampedusa’.
Socialistische minister Binnenlandse Zaken: ‘Van massamigratie is geen sprake’