‘Dankzij de nissen wisten we dat het een bibliotheek was’

trek van het gebouw werd volledig blootgelegd. Er was ook een flink stuk muur met nissen die de archeologen aanvankelijk voor vragen stelden. Met 80 op 50 centimeter waren de nissen te klein voor standbeelden of voor goederen als amforen.

Nissen voor boekrollen

De nissen bleken uiteindelijk perfect overeen te stemmen met de bibliothekai die in andere Romeinse steden werden aangetroffen. Dat zijn lange gangen met gelijkvormige nissen voor perkament of papyrusrollen, waarvan de naam bibliotheek is afgeleid. ‘Hadden we alleen de fundamenten gevonden, dan hadden we nooit geraden dat het een biblio theek was’, zegt Dr. Dirk Schmitz van het RömischGermanisches Museum. ‘Maar door de muur en de nissen hadden we zekerheid.’

Het gebouw in Keulen dateert van halverwege de tweede eeuw na Christus en is daarmee maar een paar tientallen jaren ouder dan de befaamde Celsusbibliotheek in het Turkse Efese, die in 117 na Christus werd afgewerkt. ‘Het is daarmee zeker de oudste bibliotheek van Duitsland, misschien wel van de noordwestelijke provincies van Rome. Er zullen nog wel Romeinse steden zijn geweest die een bibliotheek hadden, maar die zijn niet opgegraven.’

Openbare bieb

Het gebouw stond op het forum in het centrum van de stad en was dus zeker een openbare bibliotheek, zegt Schmitz. Hoeveel boekrollen er te raadplegen lagen, is niet duidelijk, maar er was plaats voor 20.000 boekrollen. De muur met de nissen zal toegankelijk blijven voor het publiek: hij wordt verwerkt in de kelder van het nieuwe centrum van de Evangelische Kerkgemeente.

DR. DIRK SCHMITZ RömischGermanisches Museum