Van asielzoeker tot beste wiskundige ter wereld
Een Koerd die twintig jaar geleden vanuit Iran naar Europa vluchtte, heeft de belangrijkste wiskundeprijs ter wereld gewonnen. Dat is een opsteker voor academici die hoogopgeleide asielzoekers de weg naar de Belgische wetenschap proberen te wijzen.
Bijna twintig jaar geleden ontvluchtte wiskundestudent Caucher Birkar (40) zijn geboorteland Iran. Deze week mocht hij in Brazilië de Fieldsmedaille in ontvangst nemen, het equivalent van een Nobelprijs voor de wiskunde, voor zijn baanbrekende werk op het gebied van Fanovariëteiten. Op dat onderdeel van de algebraïsche meetkunde wierp hij zich nadat hij in GrootBrittannië asiel had gekregen.
Birkar, geboren in Marivan, een IraansKoerdische stad die zwaar had te lijden onder de oorlog tussen Iran en Irak in de jaren 80, studeerde wiskunde aan de universiteit van Teheran. Een jaar na zijn asielaanvraag in het Verenigd Koninkrijk begon hij aan promotieonderzoek aan de universiteit van Nottingham, die hij later verruilde voor de universiteit van Cambridge waar hij nu een leerstoel bekleedt.
De Fieldsmedaille is, bij gebrek aan een Nobelprijs in de wiskunde, misschien wel de beroemdste wiskundige onderscheiding. De prijs werd voor het eerst uitgereikt in 1936 en sinds 1950 komen er elke vier jaar maximaal vier wiskundigen jonger dan veertig voor de bekroning in aanmerking. Behalve de medaille ontvangt elke laureaat een prijzengeld van omgerekend 9.830 euro.
Buddysysteem
Voor Marie Aurousseau, die bij de VU Brussel verantwoordelijk is voor de begeleiding van studenten met een vluchtelingenachtergrond, is de prijs voor Birkar een opsteker. Dat die zich aan de universiteit van Nottingham meldde op een moment dat hij nog amper Engels sprak, vindt ze heel herkenbaar. Elk jaar kloppen bij de VUB ruim honderd vluchtelingen aan voor een studie. ‘Niet iedereen kan meteen instromen. Omdat documenten ontbreken, of omdat de onderwijstaal nog onvoldoende wordt beheerst. Dan wijzen wij de weg naar voorbereidende taalcursussen.’
Bram Verschuere, hoofddocent economie en bedrijfskunde aan de UGent, heeft met collegaacademici van de Vlaamse universiteiten een initiatief op poten gezet om hoogopgeleide vluchtelingen met belangstelling voor een wetenschappelijke carrière, op weg te helpen in het ‘bureaucratische doolhof’ van de Belgische instellingen.
‘We werken bijvoorbeeld aan een buddysysteem, waarbij we gevluchte academici koppelen aan een academicus van hier met vergelijkbare expertise. Die buddy helpt hen wijs te worden in de wirwar van regels die in ons land moeten worden gevolgd, bijvoorbeeld bij de aanvraag van onderzoeksfinanciering.’
‘Een klein zetje volstaat meestal. Het zijn hoogopgeleide mensen, die doorgaans snel autonoom hun weg vinden, nadat we ze even op weg hebben geholpen.’
Vriend van de bergen
Birkar is intussen hoogleraar aan de universiteit van Cambridge en tot Brit genaturaliseerd. Nadat hij zijn medaille in ontvangst had genomen op het Congres van de Internationale Wiskundige Unie in Rio de Janeiro, bewees hij in zijn dankwoord dat hij zijn achtergrond niet is vergeten. ‘Mijn ouders waren boeren, dus ik heb een groot deel van mijn jeugd op het veld doorgebracht. In veel opzichten was dat voor een kind niet de ideale plek om liefde voor de wiskunde op te vatten. Maar ik heb ook veel aan de Koerdische cultuur te danken – al wordt van ons Koerden wel eens gezegd dat onze enige vrienden de bergen zijn. Ik hoop in elk geval dat deze medaille een kleine glimlach tovert op de lippen van de veertig miljoen Koerden in de wereld.’
De andere winnaars van de Fieldsmedaille zijn Akshay Venkatesh (36), een Australiër die in Princeton en Stanford in de VS, werkt, Alessio Figalli (34) van de Eidgenössische Technische Hochschule in Zürich en Peter Scholze (30) van de universiteit van Bonn.
‘We werken aan een buddysysteem, waarbij we gevluchte academici koppelen aan een academicus van hier met vergelijkbare expertise’ MARIE AUROUSSEAU
VUB