Figuranten uit China
Waarom kreeg Pearl S. Buck de prijs?
‘Voor haar rijke en waarlijk epische beschrijvingen van het boerenleven in China en voor haar biografische meesterwerken’
Wat was er aan de hand?
Met de bekroning van de Amerikaanse in 1938 eerde het Nobelprijscomité in feite China, heet het. Pearl S. Buck (18921973), meisjesnaam Sydenstricker, afgekort tot S, bracht een flink deel van haar leven in China door, als dochter van Amerikaanse presbyteriaanse zendelingen. Ze sprak mandarijn, had ook een Chinese naam, Sai Zhenzhu, en kwam als kind al bij arme Chinezen op het platteland. Ze had ervaring uit de eerste hand. Haar populaire romans zijn dus niet zomaar weg te zetten als exotische fantasieën.
Buck keerde in 1934 terug naar de VS. Ze kreeg na de communistische machtsovername geen toelating meer om haar tweede vaderland te bezoeken. De Chinese overheid was niet blij met het beeld dat ze van China schetste. In 1972 nog werd haar visumaanvraag brutaal afgewezen. Ze ontpopte zich in de VS tot een geengageerde personaliteit – vrouwen en minderhedenrechten, en vooral adoptie waren haar thema’s.
China moest lang wachten op literaire erkenning van de Zweedse jury. Mo Yan was in 2012 de eerste inwoner van de Volksrepubliek die de Nobelprijs voor de Literatuur kreeg.
Wat te lezen?
Buck behoort niet tot de giganten van de twintigsteeeuwse Amerikaanse literatuur, maar toch werd haar werk recentelijk nog herdrukt, zelfs in het Nederlands. Oprah Winfrey zorgde in 2004 voor een opflakkering in de VS.
Hoewel er heel wat boeken van Buck vertaald zijn, kwam ik als vanzelf uit bij
De goede aarde van 1931, waarmee ze de Pulitzerprijs won. Ik las de ‘Hollandsche’ vertaling van Bep Zody, door uitgeverij Gottmer gebundeld met Oostenwindwestenwind en De moeder onder de rechttoerechtaan kop China. De samenstelling van de bundel is bizar, want De goede aarde vormt normaal met twee andere romans een trilogie. De groene draak die in de gele linnen kaft geperst is, versterkt het gevoel van exotisme.
Wat ervan te vinden?
cent. Al in 1938 schreef Streven: ‘Men vond haar literaire kwaliteiten niet van dien aard, dat deze schrijfster een zoo groote uitverkiezing verdiende. Treffende milieuschilderingen, veel locale kleur en de aantrekkelijkheid van de ongekende exotische sfeer hadden er toe geleid enkele van haar boeken tot best sellers te maken, maar men kon haar toch onmogelijk op een gelijke hoogte stellen met Shaw, Pirandello of Bunin, om maar eenige Nobelprijswinnaars te citeeren uit de laatste jaren.’ De schrijfster van het stuk ziet wel gegronde ethische motieven: in tijden van opkomend racisme en antisemitisme verdient Buck een prijs voor haar keuze voor verzoening tussen de volkeren, en voor haar oprechte interesse in de ander. De vraag is of dat dat de Nobelprijs voor Literatuur moet zijn.
‘Pearl Buck “created” China in the same way Charles Dickens “created” Victorian England’, las ik elders. Is dat wel een compliment?
Nog maar eens herdrukken?
De goede aarde leest nog vrij vlot weg, maar meer positiefs valt er niet te melden. We volgen het leven van Wang Lung, een arme maar ambitieuze boer in de streek van Suzhou, die trouwt met Olan, die volgens de traditie zijn ondergeschikte wordt. Hij schopt het in het begin van de vorige eeuw tot grootgrondbezitter, maar vindt uiteindelijk pas rust in de eenvoud. De verbondenheid met het land, ‘de goede aarde’, staat centraal.
Bezwaren tegen een herdruk zijn de stereotypering, de didactische, moralistische aanpak en de vlakke stijl.
Een verfilming is altijd een troef, maar dat The good earth met blanke Hollywoodacteurs en Chinezen als figuranten gemaakt werd, zou vandaag afgedaan worden als racistisch. In 1937 leverde
dat nog Oscars op.
Voor de quizzers
Op Bucks grafsteen in Perkasie, Penn
sylvania, staat haar naam in Chinese karakters.
In 1938 werden twee Vlamingen genomineerd voor de Nobelprijs: Stijn Streuvels en Herman Teirlinck. Ook Margaret Mitchell van Gone with the wind stond op de longlist – de Oscars bleken een geschikter plek om haar te eren.