Ziekenhuisbacterie resistent tegen ontsmettingsalcohol
Goede handhygiëne heeft het aantal besmettingen in ziekenhuizen sterk omlaag gebracht. Maar nu is er een bacterie die zich steeds minder lijkt aan te trekken van de alcohol waarmee daar handen en kamers ontsmet worden.
Australische onderzoekers waarschuwen in het vakblad Science Translational Medicine: zowel de gewone als de isopropylalcohol die gebruikt wordt in de pompjes die je overal in ziekenhuisgangen ziet, krijgen misschien minder greep op alvast één ziekenhuisbacterie. Het gaat om de zogenaamde vancomycineresistente Enterococcus faecium (VRE). Die is nog nauwelijks te bestrijden met antibiotica, zelfs niet met het antibioticum dat door de artsen achter de hand wordt gehouden als ‘laatste’ redmiddel, vancomycine. Maar gelukkig is daar de stof die alle microben kapot krijgt: alcohol. Of niet?
Alvast in Australië, Engeland en bij ons stijgt het aantal besmettingen met VRE, ook waar de andere dalen. De vorsers vergeleken 239 staaltjes van die bacterie, over negentien jaar verzameld in twee ziekenhuizen in Melbourne. Ze stelden die onder andere bloot aan – tot de helft verdunde – ziekenhuisalcohol. De recentere microben konden daar tien keer beter tegen dan de oudere.
Wanneer ze muizenkooien eerst inwreven met de bacteriën, en ze dan volgens de regels poetsten – deze keer met alcohol op volle sterkte – waren de recentere bacteriën beter in staat om de ingewanden van de muizen te koloniseren dan de oudere. De bacterie raakt ook bij mensen via de darmen in het bloed.
Vals alarm?
Maar dat wil nog niet zeggen dat de bacterie zich echt tegen alcohol aan het verzetten is, nuanceren de vorsers zelf. Het kan ook zijn dat ze beter met – verdunde – alcohol om kan als neveneffect van een betere aanpassing aan de lage zuurtegraad in dierlijke ingewanden. De onderzoekers vonden mutaties in de bacteriën, in genen voor de opname van koolhydraten, maar snappen niet hoe die zouden kunnen leiden tot tolerantie voor alcohol.
‘Interessant’, zegt infectiespecialist Herman Goossens, ‘maar dit zal toch eerst door anderen bevestigd moeten worden. Misschien waren de mutaties wel specifiek voor die twee ziekenhuizen. Ze doken in elk geval niet méér op in de stammen van de bacterie die aan het oprukken zijn dan in de stammen die dat niet doen.’
‘Al zien we inderdaad die VRE ook bij ons spectaculair stijgen. Mijn lab aan de UA is het nationale referentielab voor VRE, waar stalen uit alle ziekenhuizen terechtkomen, dus we hebben er goed zicht op. Ik ben echter niet overtuigd dat dit een kwestie is van weerstand tegen alcohol, want onze normale handwasmiddelen blijven dodelijk. En dat is ook zo voor Australië, dat een gidsland is in de toepassing van handhygiëne. Laat ons eerst maar eens kijken of deze vorsers tegen toeval opgelopen zijn, of dat het fenomeen reproduceerbaar is. In de jaren 80 hebben we al eens paniek gehad over resistentie tegen een ander ontsmettingsmiddel, chloorhexidine. Nodeloos, zo bleek.’ (pvd)
‘Onze normale handwasmiddelen blijven dodelijk’ HERMAN GOOSSENS Infectiespecialist UA