Vlucht uit Italië nadert historisch record
Italië treedt hard op tegen immigratie, maar verliest uit het oog dat het zelf nog altijd een belangrijk emigratieland is.
BRUSSEL I Het is een beroemde dialoog uit de Italiaanse succesfilm ‘La Meglio Gioventù’. Nicola, die geneeskunde studeert, krijgt tijdens een mondeling examen van zijn hoogleraar de goede raad om Italië zo snel mogelijk te verlaten, als hij een beetje ambitie heeft. ‘Ga naar Londen, Parijs, ga naar Amerika. Maar alstublieft, ga weg uit dit land. Italië is een plek die vernietigd zou moeten worden: een mooie, en nutteloze plek, met uitsterven bedreigd.’
Erg veel jonge Italianen volgen dat advies, en verlaten Italië, om in een ander, doorgaans Europees land een toekomst op te bouwen. De Italiaanse regering, die met minister van Binnenlandse Zaken Matteo Salvini een bewaker heeft van de harde lijn inzake immigratie, besteedt veel minder aandacht aan de vlucht van Italianen naar het buitenland. Italië is, met andere woorden, zelf ook nog altijd een zeer belangrijk emigratieland.
Sterker nog, volgens een studie van Idos (een onafhankelijk onderzoeksinstituut dat onder meer door Caritas, de Evangelische Kerk en de Italiaanse overheid wordt gefinancierd), is het aantal Italianen dat naar het buitenland vertrekt te vergelijken met het recordaantal dat in de jaren vijftig werd bereikt.
Naoorlogse cijfers
Vlak na de Tweede Wereldoorlog vertrokken gemiddeld 294.000 Italianen per jaar, onder wie ook vele tienduizenden naar de Belgische mijnstreek. Volgens het onderzoeksinstituut zijn vorig jaar zo’n 285.000 Italiaanse burgers geëmigreerd, een cijfer dat dus dicht in de buurt komt van het historische record.
Het ligt hoger dan de Italiaanse overheid doorgaans erkent, omdat de onderzoekers met een aantal factoren rekening hebben gehouden die allicht een meer realistisch beeld opleveren. Voor Italië is het immers heel moeilijk om precies bij te houden hoeveel burgers jaarlijks naar het buitenland vertrekken, aangezien die zich niet verplicht hoeven uit te schrijven. Wie dat wel doet, en zich als Italiaan in het buitenland registreert, komt in de statistieken terecht. Maar dat aantal is dus allicht slechts een fractie van het totaal.
De Italiaanse overheid is zich daarvan wel bewust. ‘In 2016 hebben we 115.000 Italianen zien vertrekken, en dat is 11 procent meer dan het jaar voordien’, zei Tito Boeri, voorzitter van de Italiaanse sociale zekerheid tijdens een presentatie in juli. Hij voegde eraan toe dat ‘die cijfers waarschijnlijk een onderschatting zijn’.
De onderzoekers van Idos hebben niet alleen rekening gehouden met de Italianen die zich in hun geboorteland hebben uitgeschreven, maar ook met de gegevens van de bestemmingslanden, zoals gegevens van de sociale zekerheid en de lijst van nieuwe domicilies. Daarom concludeert het instituut dat het aantal Italianen dat in 2017 is vertrokken – volgens het Italiaans bureau voor de statistiek zijn dat er zo’n 114.000 – eigenlijk met 2,5 moet worden vermenigvuldigd. Dat levert 285.000 emigranten op, een uitstroom die de voorbije tien jaar met 50 procent is toegenomen.
Een derde heeft diploma
De meeste Italianen ruilen il bel paese in voor Duitsland of het Verenigd Koninkrijk, en zelfs het einde van de economische crisis heeft die vlucht naar het buitenland niet afgeremd. Jongeren hebben vaak het gevoel dat ze in Italië geen toekomst kunnen uitbouwen. Geef hen met dramatische jeugdwerkloosheidscijfers zoals die van Calabrië (55,6 procent, een dieptepunt voor de Europese Unie) maar eens ongelijk.
Het cliché van de laagopgeleide arme zuiderling die met zijn koffertje het dorpsplein verlaat, is voorbijgestreefd. Meer dan de helft van wie naar het buitenland vertrekt, komt uit NoordItalië en een kwart uit het centrum van het land, terwijl het grote merendeel van de ZuidItalianen een andere toekomst gaan zoeken in het centrum of het noorden van Italië. Van wie naar het buitenland vertrekt, heeft bijna een derde een universitair diploma op zak.
Volgens de Italiaanse stichting Migrantes blijft de grote meerderheid van de vertrekkers steken in banen die weinig specialisatie vereisen, met Italiaanse restaurants en pizzeria’s bovenaan op de lijst.
Het voorbije jaar zijn 285.000 Italianen vertrokken. De uitstroom is de voorbije tien jaar sterk toegenomen