Elektriciteit verbruiken en er geld voor krijgen
In de eerste helft van 2018 waren er al meer uren met negatieve elektriciteitsprijzen dan in de drie voorgaande jaren samen.
Elektriciteit verbruiken en daar nog geld voor krijgen ook. Het klinkt te mooi om waar te zijn. Maar dit jaar konden grote bedrijven kortstondig van die uitzonderlijke situatie gebruikmaken. In de eerste zes maanden van 2018 waren er negen uren waarin de elektriciteitsprijzen op de groothandelsmarkt negatief waren. Dat is weliswaar niet veel, maar wel fiks meer dan de voorgaande jaren. In 2015, 2016 en 2017 samen ging het maar om 0, 2 en 6 uren (zie grafiek). We zijn wel nog even verwijderd van het record in 2013, toen gedurende 15 uren de prijs negatief was.
Die negatieve prijzen zijn het gevolg van een onevenwicht op het elektriciteitsnet. De productie van stroom ligt dan hoger dan wat op dat moment gevraagd wordt. De negatieve prijs is het signaal voor producenten om hun productie terug te schroeven, maar dat is niet altijd mogelijk of wenselijk.
Wie groene energie produceert, maakt mogelijk ook bij negatieve prijzen nog winst dankzij de groenestroomcertificaten. Voor kerncentrales kan het duurder zijn om de productie terug te schakelen dan om de negatieve prijzen op te hoesten.
Energieregulator Creg wees er in juni op dat ‘negatieve prijzen typisch geïmporteerd worden uit Duitsland wanneer grote volumes aan hernieuwbare energie geïnjecteerd worden in het net’.
Dat was ook het geval op 1 januari 2018. Op die feestdag wordt weinig elektriciteit geconsumeerd en in Duitsland was hernieuwbare energie op een bepaald moment van de dag goed voor 100 procent van de elektriciteitsproductie. ‘Het heeft geen zin om bijvoorbeeld windmolens stil te leggen: dan is de energie voorgoed verloren, anders dan bij een gascentrale waarbij het gas later nog
‘Voorspellingen komen niet uit. Dit is de markt op zijn mooist’
CHRIS DERDE Bestuurder Wase Wind
gebruikt kan worden’, zegt Ronnie Belmans van onderzoeksbureau EnergyVille.
Duitsland heeft vaker te kampen met negatieve prijzen. In 2017 ging het om 146 uren. In de eerste helft van dit jaar 104.
Elia, dat in ons land toeziet op het evenwicht van het elektriciteitsnet, stipt aan dat de negatieve prijzen ‘maar heel weinig voorkomen’.
Maar volgens Epex, de beurs voor elektriciteit, zullen we die negatieve prijzen vaker vaststellen. ‘Met het groeiende aandeel van hernieuwbare energie is het normaal dat negatieve prijzen vaker voorkomen’, zegt woordvoerster Maria Schubotz.
Voor Chris Derde, bestuurder bij de windenergiecoöperatie Wase Wind, staat dat niet als een paal boven water. ‘De voorbije tien jaar werd er vaker gewaarschuwd. Maar die voorspellingen komen niet uit. Dit is de markt op zijn mooist: ze past zich aan.’
Bedrijven spelen immers in op de lage elektriciteitsprijzen en werken zo de onevenwichten weg. ‘Neem bijvoorbeeld tuinders die in de wintermaanden een aantal uren belichting per dag nodig hebben: zij kunnen die uren kiezen wanneer de prijzen het laagst zijn.’ Andere mogelijkheden om negatieve prijzen te vermijden zijn meer flexibele hernieuwbare energie, zoals biogas en waterkrachtcentrales, vraagsturing en opslag via batterijen of elektrische wagens.
Exit standaardjaren
Vandaag profiteren alleen grote bedrijven of evenwichtsverantwoordelijken op het elektriciteitsnet van negatieve stroomprijzen. Zullen consumenten ook ooit geld verdienen door elektriciteit te consumeren? In principe kan het, stelt Belmans. Dat kan door slimme meters te installeren en variabele tarieven te hanteren. Wanneer de prijs laag – of negatief is – kunnen de warmwaterboilers verhoogd worden, of de thuisbatterij opgeladen worden. ‘Die technologie is vandaag al beschikbaar. Het is alleen een kwestie van ze toe te passen.’ De keerzijde is wel dat ook piekprijzen dan doorgerekend worden.
De komende maanden zijn negatieve prijzen minder waarschijnlijk door het uitvallen van verschillende kern en gascentrales, zowel in ons land als in de buurlanden. ‘Ondanks de zon is de prijs nu 50 à 60 euro per megawattuur’, zegt Derde. ‘Dat is een prijs die je in de winter verwacht. Er zijn geen standaardjaren meer.’