Kabila-papegaaien zullen de Congolezen niet redden

Hoe moet het verder in Congo nu Joseph Kabila geen kandidaat is om zichzelf op te volgen? WALTER ZINZEN zet verschillende scenario’s op een rij.

Nu er officieel een ‘dauphin’ is voor de Congolese president, Joseph Kabila, is de kans groter dat er op 23 december écht verkiezingen zullen plaatsvinden (DS 9 augustus). Maar nu al staat vast dat die verkiezingen niet eerlijk zullen verlopen, al was het maar omdat de grootste kanshebber om ze te winnen niet kan meedoen. Het gaat om Moïse Katumbi, de populaire exgouverneur van de mijnprovincie Katanga. Na een ballingschap van twee jaar in België wou hij terugkeren naar Congo om er zijn kandidatuur in te dienen. Maar toen hij vanuit buurland Zambia Congo wou binnenrijden, werd de grenspost gesloten. Daardoor werd ook de export van grondstoffen onmogelijk. Volgens ingewijden kwam dat de Congolese staat op een verlies van 20 miljoen dollar per dag te staan.

Bij schermutselingen tussen ‘ordetroepen’ en aanhangers van Katumbi, die hem wilden verwelkomen, vielen vijf doden en zestien gewonden. Zo gaat dat in het Congo van Kabila: op tegenstrevers wordt met scherp geschoten. En dat was ook het geval toen de ‘dauphin’, Emmanuel Ramazani, minister van Binnenlandse Zaken was.

Jaynet Kabila

De vraag rijst of JeanPierre Bemba, die na zijn verlies bij de verkiezingen in 2006 een gewapend conflict met Kabilatroepen uitvocht in de straten van Kinshasa, wel zal kunnen meedoen. Het zou kunnen dat het Grondwettelijk Hof – volgepropt met Kabilapapegaaien – zijn kandidatuur als ‘onwettig’ zal afwijzen. Ook Bemba is populair, zeker in Kinshasa, waar iedere politicus die tegen Kabila is, op handen wordt gedragen.

Fundamenteler nog om aan de waarachtigheid van verkiezingen te twijfelen is de onveiligheid die in heel wat streken heerst. In de bijna twee jaar dat Kabila ongrondwettelijk geregeerd heeft (vanaf eind 2016) zijn chaos en terreur onrustwekkend toegenomen. In het oosten heerst die onveiligheid al meer dan twintig jaar. Kabila is er niet in geslaagd (of wilde dat niet) om de tientallen milities die er opereren, te ontwapenen of om zijn leger tot fatsoenlijk gedrag tegenover de bevolking aan te manen.

Ingewijde waarnemers maken gewag van een vergadering met de chef van een van de veiligheidsdiensten een tweetal jaar geleden. Die chef zou er hebben aangekondigd dat hij een aantal streken zou destabi liseren. Bedoeling: de mensen andere zorgen geven dan verkiezingen, die maar niet komen. De eerste streek was de provincie Tanganyika, het vroegere NoordKatanga. Daar leven al sinds mensenheugenis de Twa (een pygmeeënvolk) en de Baluba vreedzaam samen. Tot Jaynet Kabila, de tweelingzus van Joseph, zich ermee moeide. Volgens betrouwbare getuigen heeft ze de Twa bewapend en opdracht gegeven de Baluba te doden.

Een vergelijkbaar scenario speelt zich af in WestKasaï, ook op het lijstje van de veiligheidschef. Daar zaait de militie van een traditionele chef dood en vernieling. Het Kabilaleger treedt er met ongeëvenaarde wreedheid op, niet alleen tegen de militie, maar vooral tegen de burgerbevolking. Gevolg: duizenden slachtoffers en vier miljoen vluchtelingen. In Beni, NoordKivu, eveneens genoemd, zijn het dan weer zogenaamde islamisten, die de bevolking terroriseren. Zelfs het falende Congolese gerecht heeft vastgesteld dat de moordenaars in fei

Kabila is er niet in geslaagd om zijn leger tot fatsoenlijk gedrag tegenover de bevolking aan te manen