Opstand tegen de haaientand
De nieuwe voorrangsregeling op oversteekplaatsen zet kwaad bloed. ‘Duurzaam vervoer betekent ook dat fietsers letterlijk voorrang krijgen.’
BRUSSEL I Fietsend Vlaanderen is in zijn gat gebeten. En dat ligt aan de haaientanden die in het straatbeeld verschijnen. Op zowat drieduizend kruispunten worden de fietsoversteekplaatsen aangepast. Dat is in Leuven gebeurd en de boze reacties uit de studentenstad klinken fel (DS 9 augustus). De studenten lieten vrijdag hun ongenoegen blijken. ‘Onbegrijpelijk’, vindt de studentenkoepel Loko. ‘Dit is een stap terug.’
Waar gaat het om? Op sommige kruispunten met gewestwegen zijn de fietsers op hun oversteekplaatsen de voorrang die ze hadden kwijt. Dat is het gevolg van een nieuwe regeling die het Agentschap voor Wegen en Verkeer (AWV) over Vlaanderen uitrolt. Op de oversteekplaatsen in kwestie komen er een logo en een overlangse onderbroken lijn waar de fietsers de weg moeten dwarsen. Geschilderde stoptekens op het wegdek (de haaientanden dus) geven aan dat ze voorrang moeten geven aan auto’s.
Dat is een compromis dat een vorige, al even gecontesteerde, ingreep moet vervangen. In 2014 besliste het agentschap om de markeringen op plaatsen waar fietsers een gewestweg oversteken, weg te gommen. Op een oversteekplaats (gemarkeerd door blokken) hadden de tweewielers geen voor rang, op een plaats waar het fietspad de weg kruist (gemarkeerd door strepen) wel. Om de verwarring weg te nemen, werd dan maar alles uitgewist. Na protest van de fietsersorganisaties kwam halfweg vorig jaar het compromis uit de bus.
Met fiets over zebrapad
Uit de Leuvense heisa blijkt dat de nieuwe regeling niet bracht wat ze beoogde. De weggebruikers weten niet meer waar ze aan toe zijn, veel fietsers rijden zoals gewoonlijk lustig door.
De studenten van Loko stippen aan dat er op de drukke kruispunten, zoals dat van de Naamsepoort, ‘amper plaats voor fietsers is om te wachten tot ze kunnen oversteken. Autoverkeer is blijkbaar belangrijker dan de veiligheid van fietsers.’
De Fietsersbond vindt – bij monde van Wies Callens – ‘een markering beter dan géén markering’, maar betreurt dat deze maatregel veralgemeend wordt zonder de evaluatie van een testfase af te wachten.
De oversteekplaatsen in kwestie liggen vaak naast een zebrapad, waarop de voetgangers wél voorrang hebben. Een fietser die afstapt en met de fiets aan de hand de straat oversteekt, heeft daardoor ook voorrang. Raak er maar wijs uit.
De partij Groen pleit voor één statuut voor alle oversteekplaatsen voor fietsers én voetgangers in de bebouwde kom. ‘Er zou dan een soort zebrapad voor fietsers kunnen komen, waarop ze zowel lijfelijk als juridisch bescherming genieten’, zegt Filip Watteeuw, Groenschepen van Mobiliteit in Gent. Watteeuw stelt in zijn stad vast dat het stadsbestuur in de ene straat een regeling uitwerkt die fietsers een streepje voor geeft, maar dat op de gewestweg waar die straat in uitmondt plots de auto het weer voor het zeggen heeft. ‘Geef het wegbeheer in één hand’, is zijn voorstel.
Ook bij regeringspartij CD&V is niet iedereen gelukkig met de oplossing. Jan Vermeulen, burgemeester van Deinze en voorzitter van Fietsberaad Vlaanderen, al zeker niet. ‘Ik begrijp de logica van het agentschap wel, het wil eenduidigheid in heel Vlaanderen. Maar zo werkt dat vandaag niet meer. Een oplossing voor Veurne gaat niet per se op voor Leuven of Gent. Laat een lokaal bestuur de zaak op maat van plaatselijke behoeften regelen. Het gros van de weggebruikers kent de situatie. De occasionele passanten zullen wel uitkijken.’
Keuzes maken
Het AWV verdedigt de maatregel. ‘Wij passen die in heel Vlaanderen toe, niet alleen in Leuven. Het biedt het voordeel van de uniformiteit.’ Het verwijt dat de maatregel ingegeven is door de gedachte dat het autoverkeer vlot moet kunnen doorstromen, wijst Daniels van de hand. ’Veiligheid was doorslaggevend. Fietsers komen sneller op een oversteekplaats aan dan voetgangers. Autobestuurders hebben minder tijd om te reageren.’
Dat overtuigt de critici niet. Wies Callens vindt het ‘pijnlijk dat de Vlaamse overheid opnieuw voor het gemotoriseerde verkeer kiest, in plaats van de duurzame vervoermiddelen voorrang te geven’. ‘Zowel Ben Weyts als het AWV houdt vast aan het enenverhaal, terwijl dat tegen zijn grenzen botst. Er moeten keuzes gemaakt worden.’
‘Er zou misschien een soort zebrapad voor fietsers kunnen komen’
FILIP WATTEEUW
Schepen van Mobiliteit Gent