ELKAARS GEDROOMDE VIJANDEN
Het bleef koffiedik kijken hoe de populistische en autocratische leiders met elkaar zouden omgaan. Donald Trump impliceert met zijn bewondering voor Vladimir Poetin dat ze elkaar kunnen helpen, iets wat Poetin overigens al dubbel en dik gedaan heeft om Trump verkozen te krijgen. Maar nog meer gevaar gaat uit van de dreiging dat ze elkaars gedroomde vijand vormen. In de Verenigde Staten van Donald Trump vindt de Turkse president Recep Tayyip Erdogan een nieuwe nationale vijand. De laatste opflakkering in het sluimerende dispuut met de VS is de Amerikaanse eis om een dominee, nu onder huisarrest, te laten gaan. Trump gooide er vrijdag economische sancties tegenaan met hoge invoertarieven op Turks staal en aluminium. Zo ontstaat de onwaarschijnlijke situatie dat bondgenoten sinds zestig jaar, leden van de Navo, landen die nucleaire raketten delen en een luchtmachtbasis, elkaar afdreigen.
In de nieuwe realiteit sinds Trump is het wazig geworden wat woorden, tweets, ruzies en scheldpartijen aan reële, tastbare gevolgen hebben. Zoals het ook niet is omdat Trump de NoordKoreaanse dictator omhelsde, dat NoordKorea stopt met zijn nucleaire rakettenprogramma. Toen Trump zijn Europese Navobondgenoten begin juli de mantel uitveegde, betekende dat niet het einde van de Navo. Maar de wereldorde staat er wel door op lossere schroeven. En dan kan het snel uit de hand lopen.
In het Turkse conflict hebben de vonken over een dominee uit North Carolina in geen tijd geleid tot een uitslaande monetaire brand. De sluimerende zwaktes van de Turkse economie staan te kijk. Turkije heeft zijn groei het voorbije decennium royaal gefinancierd met geleende dollars en euro’s. Die gingen overmatig naar vastgoed en consumptie. De leningen voor de shopping malls, kantoorgebouwen en fabrieken moeten worden terugbetaald. Maar dit jaar verloor de lira al 70 procent. Als bedrijven niet kunnen betalen, wankelen de banken.
De komende dagen moet blijken hoe ver die crisis de wereldmarkten verder aantast en Turkije naar het IMF (en dus Washington) drijft. Maar wat nodig is om de geglobaliseerde banken en kapitaalmarkt te stutten, zal botsten op een autocraat die er een nationalistisch gevecht van maakt. Deze Turkse crisis toont alweer hoe kwetsbaar Europa is naast een Amerikaanse president die impulsief zijn gang gaat. Erdogan belooft nieuwe vrienden te zoeken. Botst het met de Amerikaanse populist, dan klikt het wel met de Russische autocraat. Er is al een Russische raketafweersysteem in bestelling. Europa zal lijdzaam toekijken en intussen bang afwachten of zijn banken niet mee onderuit gaan en de vluchtelingendeal overeind blijft. Luid het herstel van de democratie eisen in Turkije is er al lang niet meer bij.
Luid het herstel van de democratie eisen in Turkije is er al lang niet meer bij