Complot van de pot gerukt
Andrew Garfield puzzelt een complottheorie bij elkaar in ‘Under the silver lake’. Deze posttruthwereld heeft meer paranoiafilms nodig.
‘Ik heb het gevoel dat deze landkaart me zal leiden naar alles waar ik mijn hele leven naar zoek’. In de knettergekke hallucinatie Under the silver lake ontdekt een geflipte kerel dat de popcultuur vol verborgen boodschappen zit, een samenzwering van en voor de rijken. Dat de kaart staat op de achterkant van een doos ontbijtgranen, vermindert het geloof erin niet. Integendeel: het bewijs dat een complot bestaat, is net dat de tekenen ervan verrassend en bizar zijn.
Acteur Andrew Garfield werd beroemd als de superheld van The amazing Spiderman en vond sérieux in het loodzware Silence van Scorsese. Maar zijn vertolking van een stoner met een missie in LA is wellicht het beste bewijs van zijn kunnen. Oppervlakkig, arrogant en egocentrisch, maar ook zoekende: het is haast een wonder dat hij staande blijft in dit heerlijke stinkende moeras van een film.
De bedwelmende dampen stijgen op wanneer Garfields personage Sam merkt dat zijn knappe buurmeisje na een gedeelde nacht met de noorderzon is verdwenen. Zijn zoektocht leidt langs rare tekens op de muur, een hondendoder die de buurt teistert en undergroundfeestjes met een ballonnenmeisje (doorgeprikt!). En ja, er wordt al eens een spacecakeje verorberd.
De plot is zo van de pot gerukt dat hij, met 2 uur en 20 minuten, erg lang aanvoelt voor de nuchteren van geest. Maar wie bereid is mee te gaan in de trip, kan zich vergapen aan de voortreffelijke nachtmerries die regisseur David Robert Mitchell op het scherm droomt. Mitchell maakte enkele jaren geleden indruk met It follows, een horrorfilm die even aanstekelijk was als de seksueel overdraagbare aandoening waarover hij ging. Dit keer gaat hij voor een breder palet, waarin hij zijn liefde voor film uit de doeken doet.
Terwijl Sam strompelt door LA, dwaalt hij ook door de filmgeschiedenis, langs het Griffith Observatory van Rebel without a cause en het graf van Hitchcock. Actrice Riley Keough hangt in het zwembad zoals Marilyn Monroe in Something’s got to give. Maar terwijl de regisseur vooral koketteert met Hitchcock (Rear window en Vertigo), is het onvermijdelijk David Lynch die hij oproept. Hij leent zelfs acteur Patrick Fischler, de man van de akelige dinerscène uit Mulholland Drive. Net als de film van Lynch heeft ook Under the silver lake een bedwelmende soundtrack: Disasterpiece (echte naam: Richard Vreeland) roept met zijn stevig aangezette strijkers Hitchcocks componist Bernard Hermann op.
Vacuüm
Is Under the silver lake even beklijvend als de mijlpalen waaruit Mitchell graait? Geenszins. Maar het spelplezier spat eraf. Het is prettig hallucineren en de drugs zijn nog legaal ook. Het leidt tot niet veel, maar dat is net de essentie van deze film. Het is niet de bestemming, maar de trip.
‘We verlangen naar mysterie omdat er geen meer is.’ Ergens in die bijna 2,5 uur beeldschone onzin van Under the silver lake zit een melancholisch besef. Ons gebrek om nog te geloven in sprook jes maakt ons tot willoze slachtoffers van hogepriesters op tv, dieetgoeroes en haatpredikers. We zoeken een theorie die het voordeel van de duidelijkheid heeft, die orde in de chaos schept. Het punt dat Under the silver lake aansnijdt, ligt nog dieper: onze obsessie met popcultuur leidt tot paranoia. Omdat de popcultuur een vacuum aan betekenis naar voren brengt, gaan we op zoek naar achterliggende boodschappen. De clou: die zijn er helemaal niet.
Het aantrekkelijke van complottheorieën is dat ze logica geven aan een betekenisloze wereld. En het zijn mooie tijden voor paranoia. Russische hackers sturen uw stemgedrag via Facebook. Naaktfoto’s op uw gsm (foei!) worden begluurd door NSAnerds. De linkse media (zijn er andere?) en ngo’s spannen samen om vluchtelingen te laten verdrinken. Wat is fake news? Er wordt zo veel gespind dat de wereld zot draait.
Je zou verwachten dat dat leidt tot een stroom aan paranoiafilms, zoals begin jaren 70, lang na de moord op JFK maar op de hielen van Watergate en de oorlog in Vietnam. Tussen 1974 en 1976 kwamen meesterwerken als China Town, The conversation, All the president’s men, Marathon man. Waar blijven die films vandaag? Under the silver lake blijft opvallend apolitiek, net zoals Inherent vice van Paul Thomas Anderson enkele jaren geleden. Beide films nemen de kijker mee in een drugstrip met mannelijke blik en laten de kijker leeg achter. Wat ligt er onder het zilveren meer? Helemaal niets. Wie daarover ontgoocheld is, moet de werkelijkheid eens proberen.
Oppervlakkig, arrogant en egocentrisch, maar ook zoekende: het is haast een wonder dat Andrew Garfield staande blijft in dit heerlijke stinkende moeras van een film
Under the silver lake ¨¨¨èè Van: David Robert Mitchell Met: Andrew Garfield, Riley Keough (139 min.)