Geens heeft symbolische trofee binnen handbereik
Het aantal gevangenen structureel onder de 10.000 houden bereik, al temperen enkele Kamerleden de euforie. is binnen
BRUSSEL I Het aantal gedetineerden in de Belgische gevangenissen zakte dit weekend, volgens de VRT, voor het eerst onder de 10.000. Symbolisch is dat een belangrijk getal, want Justitieminister Koen Geens (CD&V) stelde zich als doel om ‘minder dan 10.000 gedetineerden in ons land te hebben tegen het einde van de legislatuur’. Daarmee suste hij ook de cipiers na de vele stakingen in de gevangenissen.
Negen maanden voor de parlementsverkiezingen van mei 2019 lijkt die doelstelling nu al binnen bereik, al zijn de parlementsleden nog altijd kritisch over de manier waarop Geens tewerkgaat.
Geïnterneerden
Ook het kabinet zelf nuanceert het goede nieuws. Het laatste officiële cijfer over het aantal gedetineerden dateert nog van afgelopen vrijdag en strandt op 10.047. In de zomer zijn de gevangenissen ook automatisch minder vol omdat er minder zittingen zijn van de rechtbank en er dus ook minder mensen veroordeeld worden. ‘Het aantal blijft dus schommelen, maar structureel zitten we goed’, zegt woordvoerster Sieghild Lacoere.
De daling heeft volgens Geens vooral te maken met het overplaatsen van geïnterneerden, die ontoerekeningsvatbaar zijn, naar de nieuwe forensische psychiatrische centra. ‘Zij hoorden niet thuis in de gevangenis, maar wel daar waar ze zorg krijgen. De laatste twee maanden zijn daar veel plaatsen bijgekomen.’
Geens wijst ook op de snellere toepassing van alternatieve straffen en de sterke stijging van het aantal verdachten in voorlopige hechtenis die niet naar de cel moeten, maar onder elektronisch toezicht worden geplaatst.
Ook staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken (NVA) kan een pluim op zijn hoed steken door het efficiëntere uitwijzingsbeleid voor mensen zonder verblijfstitel. Al benadrukt Geens in dat verband wel dat het gaat over ‘veroordeelden die aan het einde van hun straf gekomen zijn’ en dus niet over diegenen die nog tijdens hun proces door Dienst Vreemdelingenzaken uitgewezen worden.
Omgekeerde wereld
Het kabinetGeens deed naar eigen zeggen ‘hard zijn best om de overbevolking in de gevangenis te doen dalen’, maar daar heeft de NVA, de grootste regeringspartij, toch nog vragen bij. ‘De regering moet de capaciteit van de gevangenissen aanpassen aan het aantal gevangenen en niet omgekeerd. Soms hebben we het gevoel dat de minister omgekeerd tewerkgaat’, zegt Kamerlid Sophie De Wit (NVA). ‘Met vier of vijf man in één cel, zoals nu soms gebeurt, is natuurlijk geen ideale situatie. Maar soms is een opsluiting in plaats van een alternatieve straf wel noodzakelijk.’
De Wit noemt de aanpak van de geïnterneerden wel ‘absoluut een stap vooruit’, net als de kleinschalige detentiehuizen waar Geens vol op inzet. ‘Maar ik hoop vooral dat we met de nieuwe gevangenis in Haren eindelijk wat vooruitgang kunnen boeken. In een moderne gevangenis kunnen we veel meer differentiëren inzake strikter en minder strikt toezicht.’
Geens lanceerde drie weken geleden nog een oproep om kandidaten te vinden voor de uitbating van de zogenaamde ‘transitiehuizen’. Daar zouden gedetineerden klaargestoomd worden voor hun nakende vrijlating. Ook die minigevangenissen moeten er straks toe leiden dat de overbevolking in de gewone gevangenissen kan worden teruggedrongen.
Stefaan Van Hecke van oppositiepartij Groen waarschuwt voor kunstgrepen in het beleid. Hij verwijst niet alleen naar de nieuwe transitiehuizen maar ook naar het nieuwe systeem van verlengd penitentiair verlof. Een beperkte groep van gedetineerden verblijft dan afwisselend een week in de gevangenis en een week thuis. Eén cel wordt zo gedeeld door twee gedetineerden. Van Hecke: ‘In het algemeen ben ik uiteraard tevreden met de daling, maar ik hoop dat Geens zijn cijfers niet wil halen door kunstmatig mensen in halve vrijheid te stellen.’
‘De regering moet de capaciteit van de gevangenissen aanpassen aan het aantal gevangenen en niet omgekeerd’
SOPHIE DE WIT Kamerlid NVA