James Bond zit in een lastig parket

Van ‘Dr. No’ tot ‘director no’: Danny Boyle stapt op als regisseur van de volgende Bondfilm. De officiële reden is het eufemisme ‘creatieve meningsverschillen’, dat alsmaar vaker opduikt. Met steeds hogere budgetten is er steeds minder marge voor de blockbusterregisseurs. Dan niet, zei Danny, en dus zit Bond zonder Boyle.

James Bond zit met een probleem. Dat liet de geheim agent weten via het niet zo geheime Twitter: ‘Michael G. Wilson, Barbara Broccoli en Daniel Craig kondigden vandaag aan dat Danny Boyle heeft beslist om Bond 25 niet langer te regisseren omwille van creatieve meningsverschillen.’

Daarmee komt een einde aan een Bondfilm waarnaar je zelfs kon uitkijken als die 007reeks je Siberischer laat dan de Koude Oorlog. Met Boyle hadden producers Wilson en Broccoli immers een man met persoonlijkheid binnengehaald, iemand met een eigen handtekening, die de fakkel kon overnemen van Sam Mendes na Skyfall en Spectre.

Voor die eigen visie hadden de producenten aanvankelijk ook echt wat over: ze gooiden een al afgewerkt scenario in de prullenmand om Danny Boyle zijn eigen verhaal te laten schrijven. Dat deed hij samen met John Hodge, de scenarist met wie hij onder andere Trainspotting schreef. Boyle liet al doorschemeren dat hij ging voor een hedendaagse Bond, eentje voor het tijdperk van #MeToo en #TimesUp. Van hem mocht je verwachten dat er weer humor in Bond zou komen en misschien zelfs enige bijtende maatschappelijke commentaar.

Kibbelend koppel

Is het bij die update dat het misging? Boyle mag het weten, want ‘creatieve meningsverschillen’ is een passepartout geworden om regisseurs te dwingen tot ontslag. Het is zoals celebritykoppels die uit elkaar gaan voor ‘onverzoenbare meningsverschillen’: het kan staan voor onenigheid over de opvoeding van de kinderen, huiselijk geweld of ordinair overspel. De waarheid blijft privé.

Het ontslaan van regisseurs is allesbehalve nieuw in Hollywood, waar de regisseur vaak ondergeschikt is aan de acteur of de filmreeks. Alex Cox (Repo man) werd van Fear and loathing in Las Vegas gebonjourd omdat Johnny Depp zijn scenario onzin vond – Terry Gilliam kreeg meer krediet. George Cukor mocht na drie weken opnames van Gone with the wind inpakken omdat Clark Gable hem niet kon uitstaan – of omdat producent David Selznick onder de amfetamines zat. Redder in nood was Victor Fleming, die datzelfde jaar nog de boel had mogen rechttrekken bij The wizard of Oz.

Maar in dit tijdperk van fran chises stapelen de ontslagen van regisseurs zich hoog op. ‘Creatieve meningsverschillen’ waren vorige zomer ook de reden voor het ontslag van het duo Phil Lord en Christopher Miller, nadat die al zowat driekwart van Solo: A Star Wars story hadden ingeblikt. Hun humor vloekte wellicht met Disneys bedoelingen – wat wil je, ze hadden dan ook de pipo’s achter The Lego movie ingehuurd. Ron Howard mocht voor meesterloodgieter spelen.

Enkele maanden later moest Colin Trevorrow (Jurassic World) opstappen van Star wars episode IX omwille van … ‘creatieve meningsverschillen’. Zijn ‘relatie’ met de baas van Lucasfilm was ‘onhandelbaar’ geworden. Ervaren rot J.J. Abrams nam het roer over.

Zo kun je nog een tijdje doorgaan. Aan de oorsprong ligt een schizofrene situatie. Aan de ene kant zijn de studio’s erop uit om regisseurs in te huren met street cred, persoonlijkheid en bewezen succes aan de box office. Aan de andere kant moeten die vooral in de pas lopen: de producers hebben hun filmreeks al uitgetekend voor de komende tien jaar of langer en willen die lijn aanhouden. Dan steek je Bond niet plots in een joggingpak. Choose life.

Bond gaat bovendien gebukt onder het gewicht van zijn geschiedenis. Productiehuis Eon Productions is nog steeds een familiebedrijf: Barbara Broccoli is de dochter van Albert Broccoli, die de eerste, Dr. No, produceerde.

Aan de ene kant willen studio’s regisseurs inhuren met street credibility. Aan de andere kant moeten die vooral in de pas lopen

Michael Wilson is haar halfbroer. Beiden werden grootgebracht op de sets en waken over de erfenis van hun fictieve familielid.

Alles of niets

Terwijl Disney altijd meerdere ijzers in het vuur heeft, is het voor Eon alles of niets. De vorige twee Bondfilms kostten elk 300 miljoen dollar. Dan is er weinig marge voor artistieke vrijheid.

Wie neemt van Boyle over? Koffiedik kijken. Christopher McQuarrie kreeg alvast veel lof voor zijn recente Mission: Impossible Fallout. James Gunn heeft niets te doen sinds hij werd ontslagen van Guardians of the galaxy – voor één keer niet omwille van creatieve meningsverschillen, maar omwille van foute tweets. Christopher Nolan?

Sommigen gokken zelfs dat ook Daniel Craig er nu de brui aan zal geven, nadat die al eerder had aangegeven de smoking achter zich te willen laten. Voor The Guardian mag Bond hoe dan ook op pensioen: de ouderwetse, seksistische, cocktailslurpende spion zou niet compatibel zijn met de 21ste eeuw. Die kans lijkt klein: dit is nog altijd de vierde meest winstgevende filmreeks ooit.

Extra tijd zal wel nodig zijn: er moet wellicht worden teruggekeerd naar het script dat Broccoli had weggegooid, geschreven door Neal Purvis en Robert Wade, die de vorige zes Bondfilms al penden. Uitstel komt overigens niet slecht uit, al was het maar omdat het najaar volgend jaar al dichtgeslibd is met bigbudgetfilms. Staat dan trouwens ook al op het programma: een romcom geregisseerd door … Danny Boyle. Hij zit niet zonder werk.

In dit tijdperk van franchises stapelen de ontslagen van regisseurs zich hoog op