De erfenis van kinderloze echtgenoten

begunstigde van hun bezittingen aan te duiden. Zo kunnen bijvoorbeeld twee samenwoners die samen een huis kopen, in een testament vastleggen dat ze elkaars aandeel in de woning erven. Worden de ouders hierdoor volledig onterfd, dan kunnen ze in geval van behoeftigheid nog wel een onderhoudsplicht inroepen ten laste van de nalatenschap.

Let op: feitelijke samenwoners erven nog altijd niet automatisch van elkaar. Zetten ze geen stappen om elkaar te begunstigen, bijvoorbeeld via een testament, dan kunnen de ouders nog altijd hun deel van de erfenis opeisen.

Gelijke regels bij schenkingen

Onder de oude regels moesten onroerende schenkingen bij het openvallen van de erfenis in principe terug ingebracht worden in natura. Anders gezegd: om de gelijkheid tussen de erfgenamen te waarborgen, werd gekeken naar de waarde van het onroerend goed op datum van het overlijden. Ook dat stamt nog uit de tijd van Napoleon, toen alleen vastgoed en gronden als waardevol werden beschouwd.

Dit verouderde principe wordt afgeschaft. Vanaf 1 september wordt voor alle schenkingen, zowel roerende als onroerende, gekeken naar hun waarde op de dag van de schenking. Dat bedrag moet geïndexeerd worden tot aan de dag van het overlijden.

Geeft u aan uw zoon bijvoorbeeld een bouwgrond van 150.000 euro en aan uw dochter op hetzelfde moment een effectenportefeuille van dezelfde waarde, dan zullen beide schenkingen bij uw overlijden dezelfde waarde hebben.

Vruchtgebruik voor langstlevende partner

Stel: u schenkt een beleggingsportefeuille of een opbrengsteigendom aan uw kinderen, met voorbehoud van het vruchtgebruik voor uzelf. Als vruchtgebruiker behoudt u dan de beleggingsof huurinkomsten zolang u leeft, terwijl uw kinderen in eerste instantie alleen de blote eigendom bezitten.

Vanaf 1 september kan dit vruchtgebruik bij uw overlijden automatisch overgaan op uw partner. De kinderen verwerven pas de volle eigendom als ook de langstlevende partner overleden is.

Let wel, dit geldt alleen voor schenkingen vanaf 1 september. De schenking moet bovendien tijdens het huwelijk zijn gedaan.

Volgende week: hoe gaat u praktisch te werk? Samen met de nieuwe erfwet wordt vanaf 1 september ook de hervorming van het huwelijksvermogensrecht van kracht. Daarin worden onder meer de erfopvolgingsregels aangepast voor kinderloze koppels die alleen verre familieleden hebben.

‘De langstlevende echtgenoot speelt een veel belangrijkere rol in het leven van de erflater dan die verre familie’, zegt Charlotte Declerck, UHasselt & Tiberghien Advocaten. ‘Daarom verandert het erfrecht voor bijvoorbeeld groottantes en grootnonkels.’

Dit zijn de nieuwe regels:

Bent u gehuwd onder het wettelijk stelsel, dan verwerft u als langstlevende automatisch de volle eigendom van het volledige gemeenschappelijke vermogen.

Dit principe geldt ook voor de goederen die u samen met uw partner in onverdeeldheid bezit. Die is een veel voorkomende situatie bij scheiding van goederen. Heeft u bijvoorbeeld samen een huis gekocht, waarvan u elk voor de helft de onverdeelde eigenaars bent, dan verwerft u dat na het overlijden van uw partner als enige eigenaar in volle eigendom.

Voor de eigen goederen van uw overleden partner zijn er twee scenario’s mogelijk.

Had uw overleden partner nog ouders of grootouders, broers en/of zussen, of zijn er nog afstammelingen van zijn broers of zussen in leven, dan erft u als langstlevende alleen het vruchtgebruik en komt de blote eigendom op naam van de andere erfgenamen.

Zijn er alleen nog verre verwanten in leven – bijvoorbeeld tantes of nonkels, neven en nichten of groottantes en nonkels – dan worden zij volledig uitgesloten van de erfenis en erft u als langstlevende partner alle eigen goederen van uw overleden partner in volle eigendom. (fdc)