Ook België forceert ‘open’ wetenschap

Daags na de lancering van een Europees initiatief om wetenschappelijke papers van achter de betaalmuur te halen, verscheen een Belgische wet die iets gelijkaardigs doet.

BRUSSEL I Wetenschappers die met overheidsgeld werken, mogen vanaf 2020 niet meer achter een betaalmuur publiceren. Dat kondigden de onderzoeksfondsen van elf Europese landen maandag af (DS 5 september). België sluit zich daar voorlopig niet bij aan, maar toch krijgt ‘open access’ ook in ons land een duwtje in de rug.

Gisteren verscheen in het Staatsblad, op initiatief van minister van Economie Kris Peeters (CD&V), een wet die wetenschappers verplicht om hun artikels vrij toegankelijk te maken. Zij het niet zo dwingend als in het Europese plan. Pas maanden na de publicatie in een vakblad moet een artikel vrijgegeven worden. De termijn bedraagt een jaar voor humane en sociale wetenschappen en zes maanden voor andere wetenschappen. De papers mogen dus nog een tijdlang exclusief achter een betaalmuur staan.

Embargoperiode

De embargoperiode ‘moet auteurs de kans geven om hun artikelen in gerenommeerde tijd schriften te publiceren en vermijdt dat uitgevers aanzienlijke schade zouden lijden door een verlies aan abonnementen’, is te horen op het kabinetPeeters.

Nochtans zijn het de hoge abonnementskosten, voor bijvoorbeeld Science, Nature en tijdschriften van Elsevier, die de roep om open access steeds luider maken. Universiteiten betalen tientallen miljoenen euro per jaar om hun werknemers en studenten toegang tot vakliteratuur te verlenen. En dat terwijl de uitgevers teren op de artikels die wetenschappers gratis aanleveren en evalueren.

Het Europees initiatief – dat open access meteen verplicht – wil het betaalmodel van de vakbladen ontwrichten door de input van Europese onderzoeksinstellingen droog te leggen. (loa)

NEDERLANDSE VERTALING VAN ‘MEIN KAMPF’ IS UIT

Ook in ons land moeten wetenschappelijke artikels nu zes of twaalf maanden na de publicatie in een vakblad vrijgegeven worden