Vluchtelingenkind

VEERLE VANDEN BOSCH

Vluchtelingen zijn er altijd geweest en zullen er altijd zijn. Een goede vier eeuwen geleden trokken ook bij ons duizenden mensen weg, omdat ze calvinist waren, of omdat ze op de vlucht sloegen voor het oorlogsgeweld. Dat herinneren we ons allemaal uit onze geschiedenislessen, maar het komt een stuk dichterbij als je iemands persoonlijke verhaal te lezen krijgt. Zoals in Nest, een klein, verzorgd uitgegeven boekje (uitgeverij Amerika, vormgegeven en gepubliceerd door de Expert Class Book Design van de Plantin Instituut voor Typografie). Daarin brengt Leen Huet Maria Pypelinckx (15381608) weer tot leven. Maria had een zorgeloze jeugd als dochter van welgestelde tapijthandelaars in Antwerpen, en was getrouwd met een apothekerszoon die het tot schepen had geschopt.

Hoe pijnlijk moet het zijn geweest om dat comfortabele leventje achter te laten en naar Keulen te vluchten, alleen het hoogstnodige op zak, een onzekere toekomst tegemoet.

Een geluk bij een ongeluk: haar man Jan werd in dienst genomen door prinses Anna van Saksen, echtgenote van Willem van Oranje, om haar zaken te behartigen. Het komt altijd van pas als je mensen kent in high places, zeker als je een vluchteling bent. Maar het was een niet bijster verstandige zet van Jan om vervolgens met zijn opdrachtgeefster de koffer in te duiken.

Willem was niet blij en Jan verdween in de kerker. Dus stonden Maria en haar kinderen er plots alleen voor. . Als ze niet zo gefortuneerd was geweest, had ze hem nooit kunnen vrijkopen. Haar fortuin verdween in de zakken van de Oranjes en ze kreeg er een gebroken, uitgebluste echtgenoot voor terug. Al een geluk dat de hoge heren zich lieten vermurwen door Maria’s poen, anders was ze nooit de moeder geworden van Pieter Paul Rubens. Dat is meteen ook de enige reden waarom we nog weten wie ze was. Niet omdat ze een vluchtelinge was die haar gezin overeind hield in moeilijke tijden, niet omdat ze alles deed om haar kinderen toch een mooie toekomst te bieden, daarin verschilt ze niet van duizenden anonieme anderen.

Rubens als kind van vluchtelingen: zo had ik hem nog niet bekeken.

Het was geen verstandige zet van Jan om met zijn opdrachtgeefster de koffer in te duiken