Slalommen door het eigen oeuvre

Een kostuumfilm waarin binnen de kortste keren onder de kleren wordt gekeken – dat tegengestelde beeld doemt op uit Heel de tijd, het nieuwe boek van Leo Pleysier

Tien romans, twee novelles en een verhalenbundel schreef Pleysier, allemaal in een persoonlijke, intieme toonaard. Heel de tijd is net als De dieven zijn al gaan slapen een beknopte autobiografie. Aan de hand van foto’s op de muur van zijn werkkamer neemt Pleysier al mijmerend, ruikend, tastend en denkend zijn lezers mee naar zijn particuliere verleden. Daarbij laat hij zich leiden door de geur van duivenstront en begraafplaats.

Op een van de foto’s staan acht Vlaamse schrijvers allemaal mannen die in de jaren 80 bij uitgeverij De Bezige Bij publiceerden. Het is typisch Pleysier om eerst hun brilmonturen te beschrijven voordat hij verder de memorie in duikt. Zes van hen zijn intussen dood: Gust Gils, Eddy van Vliet, Freddy de Vree, Leo Geerts, Hugo Claus en Ivo Michiels.

Heel de tijd is een bezoek aan de doden, en aan Brussel, Antwerpen en het omringende platteland van net na de Tweede Wereldoorlog, waar de stank van de oorlog uit ‘de sterfputten, de afvoerpijpen, de rioolbuizen en de beerputten’ walmt. Regelmatig werpt Pleysier een lasso uit buiten België, naar verwoeste steden in Duitsland bijvoorbeeld. En naar de vluchtelingenstromen uit het oosten, om daar dan zijn eigen geboorte op 28 mei 1945 aan te koppelen: ‘het was misschien wel daarover dat ik toen als pasgeborene zo lang en zo hartverscheurend in mijn wiegje heb liggen huilen’.

Heel de tijd is geschreven in een behendig parlando waarmee Pleysier subtiel en weemoedig door zijn eigen oeuvre slalomt. Zijn boerenafkomst, zijn geloofsafval, en zijn kinderlijke verlangen om vlak voor de dood een ‘finaal overzicht’ te krijgen over het voorbije leven worden prachtig beschreven.

Soms ligt de oubolligheid – man op leeftijd kijkt met melancholie terug – op de loer, maar steeds weet Pleysier dan uit te zoomen, zelfs tot aan de Indische Oceaan, een wending te nemen en weer in te zoomen, waardoor hij toont niet alleen een geslaagde romancier, maar ook een geslaagd essayist te zijn. Leo Pleysier

Heel de tijd

De Bezige Bij, 160 blz., 18,99 € (eboek 9,99 €)