Wie wordt de machtigste man van Europa?

Nu de Duitse favoriet Jens Weidmann onverwacht is weggezakt in de peilingen, lijkt de race naar de hoogste ECBjob spannender dan ooit. Al kan dat ook een slim schijnmanoeuver zijn van Merkel.

BRUSSEL I Neen, niet de Commissievoorzitters JeanClaude Juncker of José Manuel Barroso hebben de voorbije zes jaar uw leven het meest beïnvloed. Dat was Mario Draghi, de voorzitter van de Europese Centrale Bank (ECB).

Met amper drie woorden – ‘whatever it takes’ – heeft hij de euro (en de EU) gered van de ondergang. Om nadien de stilgevallen economische motor in Europa weer op gang te trekken met een bijzonder los en onorthodox monetair beleid: de rente ging naar nul en de ECB kocht voor duizenden miljarden euro’s aan staatsobligaties op (quantitative easing of QE in het vakjargon).

Het leverde hem grote invloed en bijna zelfs een sterrenstatus op. Hij kreeg de bijnaam ‘Super Mario’ en werd door veel media naar voren geschoven als ‘de machtigste man van Europa’. Want de voorzitter van de ECB moet geen verantwoording afleggen aan de politiek, terwijl de voorzitter van de Europese Commissie in de praktijk vaak wordt teruggefloten door de Europese Raad, waarin de politieke leiders van de lidstaten zetelen.

Geen wonder dat de race voor zijn opvolging – Draghi moet in november 2019 zijn kantoor op de hoogste verdieping van de ECBtoren in Frankfurt verlaten – nu al met argusogen wordt gevolgd. Bovendien lijkt het razend spannend te worden, omdat zijn gedoodverfde opvolger, de Duitser Jens Weidmann, in de laatste peiling van het persagentschap Bloomberg fors is teruggevallen.

Te los beleid

Weidmann lag na de benoeming van de Spanjaard Luis De Guindos als vicevoorzitter van de ECB in maart maandenlang comfortabel aan kop. Die benoeming verhoogt volgens waarnemers de kans op een NoordEuropese opvolger voor de Italiaan Draghi, wiens monetaire beleid naar Duitse normen als veel te los wordt gezien. QE deed de balans van de ECB (en dus de schulden berg) exploderen, waardoor critici vrezen dat er in het systeem gevaarlijke zeepbellen zijn ontstaan die een nieuwe financiële crisis kunnen veroorzaken.

Om dat losse ECBbeleid stop te zetten en terug te draaien, zou Berlijn alles op alles zetten om Weidmann aan het hoofd van de ECB te krijgen, was lange tijd de consensus. Tot het Duitse Handelsblatt twee weken geleden die theorie op zijn kop zette. In de krant klonk het plots dat Merkel het voorzitterschap van de ECB louter als een prestigefunctie beschouwt en dat ze daarom volop wil inzetten op Manfred Weber als nieuwe voorzitter van de Europese Commissie. Daarop tweette de 46jarige Weber – lid van de CSU, de conservatieve Beierse zusterpartij van Merkels CDU – woensdag dat hij de Spitzenkandidat voor de Europese Volkspartij wil zijn. Met als gevolg dat in de peilingen voor de nieuwe ECBvoorzitter nu plots de Finse ‘compromiskandidaat’ Erkki Liikanen op kop ligt, kort gevolgd door de Fransman François Villeroy de Galhau en de Ier Philip Lane.

Schijnmanoeuvre

Maar Carsten Brzeski, hoofdeconoom bij ING Deutschland, gelooft niet dat Liikanen of andere kandidaten (ook landgenoot Olli Rehn en de Oostenrijker Hartwig Löger worden genoemd) echt kans maken. ‘Liikanen is al 69 en zal straks een jaar niet meer in functie zijn. Bovendien is hij geen bankier maar een politicus, net als vicevoorzitter De Guindos. Ik kan me niet inbeelden dat de Europese regeringsleiders twee politici aan het hoofd zetten van de ECB.’

Brzeski vermoedt een Duits schijnmanoeuvre. ‘Eigenlijk is dit een geniale zet die Weidmann uit de wind zet. Zo vermijdt Merkel dat Duitsland straks een te hoge prijs moet betalen aan de Fransen. Met Michel Barnier heeft Parijs een eigen topkandidaat voor de opvolging van Juncker. Door zelf Weber naar voren te schuiven, heeft Duitsland in één klap voldoende wisselgeld tijdens de onderhandelingen.’

‘Eigenlijk is dit een geniale zet van Merkel die zo Weidmann uit de wind zet’ CARSTEN BRZESKI Hoofdeconoom ING Deutschland