Het is niet de schuld van links

Filosoof Frank Vande Veire stelt de vraag in hoeverre de progressieven mee verantwoordelijk zijn voor de groei en het succes van extreemrechtse groeperingen als Schild & Vrienden (DS 10 september). Vande Veire oppert dat hier sprake is van ethische overacting en voert vervolgens een cynisch en contraproductief pleidooi dat mij onthutst.

Zijn betoog speelt in de kaart van politici en opiniemakers die vinden dat het allemaal zo’n vaart niet loopt. Mag ik opmerken dat Dries Van Langenhove noch zijn kompanen tot vandaag ook maar enige vorm van spijt of inkeer hebben uitgedrukt voor de verspreiding van xenofobe, homofobe, misogyne en antisemitische ideeën en beelden? Gladde jongens, echt?

Karikaturale glimlachjes

Vande Veire bewijst Van Langenhove onnodig veel eer door hem weg te zetten als een slachtoffer – weggezuiverd door de rector van de UGent en door het hele land aan de schandpaal genageld. Niet de verontwaardiging van de vele burgers is het probleem, wel de krampachtige en relativerende wijze waarop zowel toonaangevende linkse als rechtse stemmen de modus operandi van Schild & Vrienden relativeren. We hebben nu geen be hoefte aan het soort christelijke gewetensethiek die Vande Veire belijdt en waarbij snel en goedkoop ‘schuldigen’ worden aangeduid. In plaats van de progressieven of de vakbonden de schuld te geven, kunnen we beter met zijn allen – zowel ter linker als ter rechterzijde – het reële en oprukkende extreemrechtse gevaar dat zich op Europese en mondiale schaal ontwikkelt, analyseren en democratisch bestrijden.

Volgens Vande Veire ergeren extreemrechtse groupuscules als Schild & Vrienden zich dood aan ‘de eeuwig glimlachende progressievelingen’ die voor alle verschillen openstaan of dat toch beweren. Ik vind het bizar dat de auteur de verdedigers van een open en pluralisti sche samenleving geënt op onze Grondwet en op de verlichtingswaarden medeverantwoordelijk acht voor de opkomst en groei van extreemrechts.

Bij de mensen die het structureel racisme in dit land aanklagen en bestrijden, zowel op intellectueel vlak als op het maatschappelijk terrein, bespeur ik geenszins de karikaturale glimlachjes waarnaar Vande Veire verwijst. Integendeel, velen onder hen voelen zich diep in de steek gelaten door de Vlaamse weldenkende intelligentsia.

Ook de uithaal naar de vakbonden is intriest. Wie de naoorlogse geschiedenis erop naleest, weet hoe cruciaal vakbonden in alle Europese landen waren bij de bestrijding van naoorlogs fascisme, dat nooit helemaal is verdwenen. De vakbonden zijn vandaag zowat de enige overgebleven massabeweging die de economische en politieke rechten van de bevolking verdedigen tegen de dreiging van extreemrechts. Dat Vande Veire hun verzet tegen extreemrechts framet als ‘op straat lekker gezellig protesteren’, getuigt van zielig sarcasme.

Nieuw spook in Europa

Wie zich wil bezinnen over hoe dit gespuis in ons midden opstaat en daar zo comfortabel en succesvol gedijt, zoekt de schuld het best niet aan de linkerzijde, of binnen dit deel van onze samenleving, waar jongelui, activisten en syndicalisten iedere dag het beste van zichzelf geven om de democratie te verdedigen. Er waart een nieuw en gevaarlijk spook door Europa dat om diepgaandere analyses vraagt.

Misschien kan de VRT op termijn de 67.000 boodschappen, beelden en memes van Schild & Vrienden ontsluiten in de vorm van een tentoonstelling in de Dossinkazerne. De rechterlijke macht kan Dries Van Langenhove en co. een werkstraf geven in de vorm van gidsbeurten in de Dossinkazerne. Geflankeerd door de nazaten van hen die omkwamen in de periode dat fascisme en nazisme Europa op de rand van de afgrond brachten, kunnen ze samen met de bezoekers in dialoog treden over de gruwelen waartoe xenofobe, homofobe en antisemitische ideeën en praktijken hebben geleid.

Misschien kan de VRT de 67.000 berichten, beelden en memes ooit ontsluiten in de vorm van een expo in de Dossinkazerne