Pottenbakker was ook vrouwenberoep
Pottenbakken was in de antieke oudheid een mannenberoep. Maar van één vrouw weten we nu dat ze een meesterpottenbakster was. Omdat ze er het lijf voor had.
Aan een pot kun je niet zien welk geslacht de maker ervan had. Maar in alle teksten die we hebben over het oude Griekenland, komen geen pottenbaksters voor. Griekse archeologen hebben nu, via een omweg, toch één vrouw gevonden die dat patroon doorbrak. Ze leefde op Kreta, ergens tussen 900 en 650 voor Christus. De Minoïsche beschaving was toen al voorbij, en de Griekse cultuur ging door haar ‘donkere eeuwen’ – al waren die niet helemaal donker, in die periode ontstonden de literaire meesterwerken van Homeros.
Het skelet van de vrouw werd ontdekt op de begraafplaats Orthi Petra, op de helling van de berg Ida, waar volgens de legende oppergod Zeus geboren werd. Vandaag ligt er het stadje Eleutherna. De begraafplaats bevat ook het oudste bekende graf voor een ‘onbekende soldaat’, uit 670 voor Christus. En een model voor een brandstapel, helemaal zoals door Homeros beschreven werd.
Aan haar botten te zien was deze vrouw veel gespierder dan de andere vrouwen op die begraafplaats, vooral rechts. Hoewel ze slechts 45 of 50 jaar moet zijn geweest, was het kraakbeen Pot uit het museum van Eleutherna. Van een vrouw?
in haar knieën en heupen al volledig weggesleten.
De onderzoekers vroegen zich af welke levenslange bewegingen tot zo’n resultaat konden leiden. Ze deden met een modern skelet de bewegingen na van ‘typisch vrouwelijke’ bezigheden: brood bakken, kleren wassen, weven, graan oogsten. Niets klopte. Tot iemand aan pottenbakken dacht: krachtig kneden met de handen, voortdurend tegen de schijf schoppen om ze aan het draaien te houden, constant naar één kant leunen om de draaiende kleiklomp vorm te geven. Ze vroegen een ervaren keramiste uit de buurt om model te spelen en lieten de biomechanica los op haar bewegingen. En jawel.
De kraakbeenslijtage betekent dat de vrouw het werk haar hele leven moet hebben gedaan. Ze moet het meesterniveau in haar beroep hebben bereikt, vertelden de archeologen op een conferentie in het museum van Eleutherna, waar hun verhaal werd genoteerd door de nieuwsredactie van Science. (pvd)