Een dure egotrip van onze bankiers
Tien jaar na de bankencrisis zijn er blijkbaar nog altijd bankiers die zich afvragen hoe de crisis kon toeslaan. Als er dan toch al een schuldige moet worden aangewezen, dan zijn dat de analisten én financiële journalisten. Analisten eisten hogere rendementen, journalisten deden meewarig tegenover instellingen die geen toprendementen haalden, heet het. Maar die analyse verklaart niet waarom de bankencrisis het kleine België, van oudsher gekenmerkt door veilige depositobanken met een stabiel spaarkussen, zo hard trof.
Dat het kon gebeuren, had veel te maken met het ego van onze bankiers. De Belgische instellingen die met belastinggeld moesten worden gered – KBC, Fortis, Dexia en Ethias – zaten allemaal in een wedloop. Fortis wilde zich nestelen in de wereldtop door een deel van het Nederlandse ABN Amro over te nemen voor 24 miljard euro. KBC Groep dacht ‘wij kunnen het ook’ en begon in een hoog tempo complexe gestructureerde producten in de markt te zetten. Toen dat niet snel genoeg kon, stopte het afgeleide producten in zijn cdo’s (herverpakte obligaties) in plaats van bedrijfsobligaties. Dat complex product werd ook nog eens als veilige belegging verkocht aan Jan en alleman, inclusief sociale organisaties.
Dexia wilde dan weer wereldwijd de grootste worden in de financiering van lokale besturen en verstrekte waar ook ter wereld gretig kredieten. Het geld daarvoor leende het bij andere banken. Dexia bouwde die strategie uit zonder dat er synergie was tussen pakweg een gemeente in Japan en het eiland Puerto Rico. Het ging alleen om omvang. Om meer snelheid te maken, kocht de groep ook nog eens bestaande portefeuilles op. Vaak van partijen die onraad roken en maar al te blij waren dat Dexia hun beleggingen overnam.
Ethias kocht dan weer agressief marktaandeel in de spaardersmarkt via een Firstrekening, die levenslang hoge rendementen beloofde aan de beleggers.
De rivaliteit was er niet alleen tussen de financiële spelers, ook bij Dexia waren Arco, de Gemeentelijke Holding en in mindere mate Ethias betrokken in een wedloop om er de grootste aandeelhouder te zijn. Arco had in zijn aankoopdrift ook putopties geschreven op het aandeel Dexia. Toen Dexia begon te sputteren, werd het verplicht aandelen voor het dubbele van de marktprijs te kopen.
Dat de schade zo groot was, komt doordat de ego’s min of meer de vrije loop kregen in de laatste fase van de overdrijving. Een jaar voor het faillissement van Northern Rock dreef KBC zijn financiële ambities substantieel op. Fortis bood een zelden geziene prijs voor ABN Amro, toen de donderwolken zich al samenpakten. Arco schreef in die periode zijn putopties. Maar toen het fout begon te lopen, werden de schuldigen elders gezocht. Het is niet nodig om ver te zoeken. Er is niet zoiets als goede of slechte sectoren, maar er zijn wel goede of slechte managers.
Er is niet zoiets als goede of slechte sectoren, maar er zijn wel goede of slechte managers