Ziekenfondsen doorlichten? Een onmogelijke opdracht
De overheid heeft amper zicht op hoe de ziekenfondsen hun werkingsmiddelen inzetten. Het Rekenhof dringt aan op meer transparantie.
‘Het Riziv en de Controledienst voor de ziekenfondsen (CDZ) beschikken over onvoldoende informatie om een doelmatige controle op de activiteiten van de ziekenfondsen te organiseren.’
Tot die opmerkelijke conclusie komt het Rekenhof, het officiële controleorgaan van de overheid, in zijn meest recente audit. De audit is de laatste in een reeks van drie onderzoeken naar de werking van de ziekenfondsen, die het Rekenhof op vraag van het federaal parlement opstartte. De rode draad doorheen de drie studies is duidelijk: het gebrek aan beschikbare informatie maakt een grondige doorlichting van de ziekenfondsen de facto onmogelijk.
‘Weinig bruikbare’ info
Vooral in de laatste studie is het Rekenhof scherp. Twee jaar geleden sloot minister van Sociale Zaken Maggie De Block (Open VLD) een Toekomstpact met de ziekenfondsen om hun werking te moderniseren. Maar volgens het rapport ‘bemoeilijkt het gebrek aan transparantie’ de omschakeling naar meer uniformiteit.
Naar aanleiding van datzelfde Toekomstpact brachten de ziekenfondsen hun eigen interne controles in kaart, maar die info blijkt volgens het Rekenhof ‘weinig bruikbaar’. Voor de toegang tot facturatie en aanrekeningsgegevens werden dan weer ‘drempels ingebouwd’. Het gevolg, volgens de studie: ‘de controlediensten verzamelen de info momenteel vooral fragmentarisch’.
Ook in de eerste audit over de berekening van de administratiekosten van de ziekenfondsen had het Rekenhof het al over ‘een gebrek aan publiek beschikbare informatie’, waardoor het geen uitspraak kon doen over de ‘adequaatheid’ van het bedrag.
CM verrast
In zijn aanbevelingen dringt het Rekenhof nu aan op ‘een zo groot mogelijke toegang voor controlediensten, met de nodige aandacht voor de privacy’. Bevoegd minister De Block is zich naar eigen zeggen ‘bewust van het probleem’. ‘Ons Toekomstpact zet daar ook op in, maar het is duidelijk dat er nog een tandje mag worden bijgestoken.’
In dat pact beloofden de ziekenfondsen al om hun boekhouding transparanter en eenvormiger te maken tegen eind december 2018, maar voorlopig is het nog wachten op resultaat.
‘We zijn daar heel intensief op aan het werken, maar dat vergt ook tijd’, reageert Rik Dessein, financieel manager bij de Christelijke Mutualiteit. Hij is zelf wat verrast door de conclusies van het Rekenhof. ‘Uiteraard kan alles beter, maar we geven nu al een oceaan aan informatie aan de con trolediensten. We vinden dat we al goed gecontroleerd worden en niet te vergeten: onze leden beoordelen ons ook aan het einde van de rit.’
De grootste regeringspartij NVA benadrukt intussen dat het tijd is voor een volledig nieuwe, financiële start voor de ziekenfondsen. NVAKamerlid Valerie Van Peel dringt aan op volledige transparantie. ‘Daarna kunnen we een onafhankelijke instantie laten uitzoeken wat een correcte financiering is.’
‘Ons Toekomstpact zet hier op in, maar het is duidelijk dat er nog een tandje mag worden bijgestoken’
MAGGIE DE BLOCK Minister van Sociale Zaken
‘In het volgende regeerakkoord moeten we duidelijk vastleggen dat er volledige transparantie moet komen’
BRUSSEL I De NVA wil na de verkiezingen – op zijn minst – de financiering van de ziekenfondsen volledig herzien. ‘We moeten eindelijk eens af van wat heilige huisjes’, zegt Kamerlid Valerie Van Peel, die mee aandrong op de drie audits door het Rekenhof. ‘De parameters waarmee nu berekend wordt hoeveel werkingskosten naar de ziekenfondsen gaan, goed voor één miljard euro per jaar, zijn compleet voorbijgestreefd. In 1987 was er al een audit die daar vragen bij had. Dat doet het Rekenhof 31 jaar later opnieuw en er is nog altijd niets mee gebeurd.’ Het Rekenhof doet zelf geen uitspraken over een mogelijke overfinanciering.
‘Omdat het er geen zicht op krijgt. Daarmee komen we meteen bij de clou van het verhaal. Als zelfs het Rekenhof niet kan weten wat er precies met die werkingsmiddelen gebeurt, wie dan wel? Niemand. Als ik in het parlement een vraag stel over een overheidsinstelling, krijg ik een transparant antwoord. Als ik iets vraag aan het ziekenfonds over hun wettelijke opdracht, niet.’ U beschuldigt de ziekenfond
‘De parameters voor
de berekening van de werkingskosten van de ziekenfondsen, zijn voorbijgestreefd’
sen van onwil?
‘Ik wil het niet allemaal op onwil steken. Een deel van de huidige complexiteit is niet de schuld van de ziekenfondsen, maar van de historisch fout gegroeide wetgeving. Maar ik heb wel de indruk dat ze zelf niet staan te springen om mee te werken aan een betere controle. Ze blijven mist spuien, terwijl we volgens ons wel degelijk kunnen besparen op structuren.’ Minister De Block (Open VLD) sloot intussen wel een Toekomstpact af.
‘Het kabinetDe Block heeft inderdaad niet stilgezeten. Het is de eerste keer in decennia dat deze audits gebeurd zijn en veel van de conclusies staan in haar ziekenfondspact. Alleen stel ik vast dat er heel veel werkgroepen gecreëerd zijn en dat die nog niet veel resultaat hebben geboekt. Op een of andere manier belanden die audits altijd in een schuif. In het volgende regeerakkoord moeten we duidelijk vastleggen dat er volledige transparantie moet komen. Terzelfder tijd moeten we discussiëren over wat een ziekenfonds nog moet doen, en daarna moet er een onafhankelijke oefening komen voor een definitieve, correcte financiering van de ziekenfondsen.’