Zonder groei gaat het ook?
Al decennialang discussiëren politici, bedrijfsmanagers, economen, vakbonden en (centrale) bankiers over wat de beste beleidsaanpak is om tot (meer) economische groei te komen. Want groei is het sleutelwoord van ons economisch beleid en de absolute voorwaarde voor meer welvaart.
Zo hebben we het allemaal geleerd en zo loopt het al jaren.
Maar 238 Europese academici – onder wie 15 verbonden aan Belgische universiteiten – vinden dat het helemaal anders moet.
Deze bonte mengeling van economen, sociologen en antropologen probeert vandaag op een studiedag in het Europees Parlement de beleidsmakers in de EU tot de tegenovergestelde boodschap te bekeren. ‘Alleen door ons streven naar economische groei los te laten kunnen we de levenskwaliteit verhogen, het milieu herstellen, de sociale ongelijkheid terugdringen en betekenisvolle jobs creëren.’
Deze postgrowthbeweging bouwt voort op de vijftig jaar oude ideeën van de Club van Rome, een groep wetenschappers die met hun rapport ‘Grenzen aan de groei’ als eersten de uitputting van de natuurlijke grondstoffen hebben aangeklaagd.
Hun opvolgers gaan een stap verder. Vandaag is ‘anders groeien’, ‘minder groeien’ of ‘duurzamer groeien’ niet meer voldoende. De 238 aanhangers van het postgrowthtijdperk kiezen voor een nulgroei omdat ‘er een fundamentele tegenstrijdigheid is tussen duurzaamheid en economische groei’.
Dus geen grotere taart meer bakken, maar de bestaande taart verbeteren en tegelijk anders verdelen. Dat kan volgens hen bijvoorbeeld door een combinatie van basisinkomen met maximuminkomen en door het reduceren van de werktijd (met dank aan de technologische vooruitgang).
‘Als we tegen 2050 nog een leefbare planeet willen hebben, is er geen andere keuze’, benadrukt Brent Bleys van UGent.
Hij ontkent dat dit pad naar collectieve verarming zal leiden, maar dat argument maakt geen indruk op de aanhangers van de klassieke economische theorie.
Bij federaal minister van Financiën Johan Van Overtveldt (NVA) valt de paradigmashift op een koude steen. ‘Onderwijs, gezondheidszorg, pensioenen, ... Wie gaat dat betalen zonder groei?’, aldus Van Overtveldt op Twitter.
Er dienen zich nog andere fundamentele vragen aan. Zoals hoe Europa de steven kan wenden als de andere regio’s en continenten dat niet doen. Europa is geen economisch eiland, maar deel van een geglobaliseerde wereldeconomie.
Die bedenking maakt bijvoorbeeld economieprofessor Paul De Grauwe. Op Twitter formuleert hij twee uitdagingen: ‘Hoe de bestaande productie groener maken? En wat met de rest van de wereld die wil blijven groeien om het Europese consumptieniveau te bereiken?’