Op zoek naar het ideale marathonlijf
Hoe snel de kersverse wereldrecordhouder Eliud Kipchoge een marathon loopt? Bijna 21 uur kilometer per uur, maar dan 2 uur 1 minuut en 39 seconden lang, een snelheid die u en ik niet eens een paar minuten kunnen aanhouden. Pech. Pech, u bent geen OostAfrikaan
Neem alle toptijden op de marathon die er ooit zijn gelopen. Pas op de 55ste plaats komt de eerste nietKeniaan of Ethopiër: een Marokkaan. Van het wereldrecord tot op plaats 54 wordt bevolkt door 28 Kenianen en 26 Ethiopiers, OostAfrikanen. Toeval? Bibliotheken vol met wetenschappelijk onderzoek zijn erover geschreven. ‘En de resultaten waren lang ontgoochelend’, zegt professor Peter Hespel, inspanningsfysioloog en coach van heel wat topsporters. ‘De vanzelfsprekendste redenen waar je aan zou denken, leveren helemaal geen verschil op tussen OostAfrikanen en de rest. Ze hebben bijvoorbeeld geen voordeel door hun VO2max en hun hemoglobinemassa, die de uithouding bepalen. Ook inzake trage spiervezels – elke goede marathonloper heeft veel trage spiervezels, die bovendien goed reageren op training – is er geen betekenisvol verschil.’
Toch zijn ze bevoordeeld, door hun – hou u vast – running economy. ‘Als ze even snel lopen, verbruiken OostAfrikanen minder zuurstof dan iemand van een anders ras. Daarnaast zijn hun spieren elastischer, een voordeel elke keer wanneer je landt. En ze hebben lichtere onderbenen dan andere rassen. Bij elke pas maak je een slingerbeweging van het onderbeen. Hoe zwaarder het onderbeen, hoe minder efficiënt.’
Pech, u bent te dik
Topmarathonlopers, Afrikaan of niet, zijn vrijwel altijd van het ectomorfe type. Ectowat? Een ectomorf lichaam is lang en smal. ‘Lichaamsgewicht is enorm belangrijk om efficiënt te lopen. Een schrale bovenbouw van het lichaam is cruciaal, zodat je zo weinig mogelijk gewicht moet meesleuren.’
Zowat elke topmarathonloper heeft een vetpercentage van ongeveer 5 procent of net eronder – Europees kampioen Koen Naert zit aan 4,7 procent. Ter vergelijking: vetpercentages bij afgetrainde atleten schommelen, naargelang de sport, tussen 5 en 14 procent. Bij de gemiddelde, gezonde man is dat tussen 10 en 25 procent.
Kipchoge is 1,67 meter voor 52 kilo, Naert 1,82 meter voor 65 kilo. Bestaat er een ideale lengte voor een marathonloper? ‘De paslengte speelt een rol in die loopecononomie. Iemand met kleine beentjes moet veel meer passen zetten, dat is een nadeel. Vandaar dat het meestal opgeschoten, ranke mannen zijn.’ Te klein is een nadeel, maar ook te groot, want meer gewicht. ‘Mannen kleiner dan 1,60 meter en groter dan 1,90 meter komen er nauwelijks aan te pas.’
‘In de strijd om het gewicht wordt geëxperimenteerd met dehydratatie’, zegt Hespel. ‘De richtlijn voor recreanten is 2 procent (niet meer dan 2 procent van je lichaamsgewicht verliezen). Bij de poging om een marathon onder 2 uur te lopen (wat Kipchoge toen net niet lukte) gingen atleten tot 4 procent dehydratatie. Als je 65 kilo weegt en je gaat naar 4 procent, weeg je op het einde van je marathon 2,5 kilo minder, dus een voordeel. Topatleten kunnen beter tegen dehydratatie, daarom drinken ze verhoudingsgewijs minder dan een recreant.’
Pech, u woont niet op de juiste altitude
Kenianen bijvoorbeeld leven permanent op hoogte, dat wil zeggen niet onder 2.000 meter hoog te. Zo maken ze van nature meer epo aan, het hormoon dat zuurstoftransport bevordert. Atleten die niet op hoogte leven, bootsen dat na door hoogtestages of slapen in een hoogtetent. ‘Als een Europeaan zich aanpast aan de hoogte, is dat sowieso een kortetermijnaanpassing. Bij mensen die echt uit de hoogvlaktes komen, zit je, over de generaties heen, met mensen die beter op hoogte reageren. Want mensen die niet goed tegen de hoogte kunnen, overleven die generaties niet. Dat is nog niet aangetoond in onderzoek, maar speelt zeer waarschijnlijk een rol.’
Pech, u hebt niet de juiste attitude
‘Maak zelfdiscipline tot je levensstijl, klaag nooit.’ Het is een motto van wereldrecordhouder Kipchoge. Hij staat elke dag op om 5 uur, is dagen weg van huis bij zijn vrouw en drie kinderen, let maniakaal op zijn voeding… (DS, 17/9) ‘Koen Naert is evenzeer maniakaal bezig. Hij moet zijn financieel comfort opofferen voor een plaats bij de wereldelite op de marathon’, zegt Hespel. ‘Wie kan dat of wil dat doen tegenover een hoop Afrikanen die nog eens fysiek bevoordeeld zijn ook? In OostAfrika is lopen ook een manier om misschien ooit financieel comfort te verwerven. Voor beide attitudes past bewondering.’
Vlotte Belgische zege
De Belgische volleybalmannen (FIVB 15) hebben in Firenze hun vijfde en laatste groepswedstrijd op het WK winnend afgesloten: 30 (2518, 2513 en 2517) tegen de Dominicaanse Republiek (FIVB 38). De Red Dragons waren voor de partij al zeker van kwalificatie voor de tweede ronde. Daarin worden vier poules van vier teams gevormd. De vier winnaars van die poules plaatsen zich, samen met de twee beste tweedes voor de derde ronde. Die wordt gespeeld in twee groepen van drie landen. Daaruit komen de vier halvefinalisten.