Eerst hoop voor Syrië, dan roet in het eten
Een neergeschoten Russisch vliegtuig boven Syrië doet de spanning tussen Moskou en Jeruzalem oplopen. Net nu er even hoop is voor de burgers in Idlib.
Rusland en Israël hebben al jaren goede banden, maar het kluwen in Syrië lijkt die steeds meer op het spel te zetten. Rusland steunt in Syrië het regime van Bashar alAssad, samen met Iran, terwijl Israël de toegenomen invloed van zijn aartsvijand Iran in Syrië al jaren met bombardementen tegengaat.
De Russische president, Vladimir Poetin, en de Israëlische premier, Benjamin Netanyahu, leken daarover tot nog toe sluitende afspraken te hebben gemaakt. Israël mag in Syrië doelwitten bombarderen en de Russische luchtmacht knijpt steeds weer een oogje dicht. Tot het gisteravond fout liep.
Volgens Russische bronnen hing een Russisch Iljoesjin20verkenningsvliegtuig in de lucht voor de kuststad Latakia, toen Israëlische F16’s daar in de buurt raketten afschoten. De Syrische luchtafweer zou hebben gereageerd – met S200 luchtafweerraketten die door Rusland aan het Syrische regime zijn geleverd – en daarbij alleen het Russische vliegtuig hebben neergeschoten, met vijftien bemanningsleden aan boord. Niemand overleefde.
Volgens het Russische ministerie van Defensie ‘plaatsten Israëlische piloten ons vliegtuig in de vuurlijn van de Syrische luchtafweer’. Met andere woorden: de Israëlische toestellen zouden zich hebben verscholen achter het Russische om een tegenaanval te vermijden. Via een telefonische ‘hotline’ die dit soort incidenten moet voorkomen, zei Moskou ook dat Israël slechts een minuut voor zijn aanval Rusland had gewaarschuwd. Dat is, aldus Moskou, ‘niet volgens de geest van de RussischIsraëlische samenwerking’. En krachtiger: ‘We behouden ons het recht voor op een adequaat antwoord.’
Israël haastte zich om olie op de golven te gieten, ook al geeft het officieel zelden tekst en uitleg over zijn operaties tegen Iraanse doelwitten in Syrië. ‘Israël spreekt zijn spijt uit over de dood van de bemanningsleden van het Russische vliegtuig dat vannacht is neergeschoten door de Syrische luchtafweer’, zei generaal Ronen Manelis, woordvoerder van het Israëlische leger, gisternamiddag.
Keten van tragiek
Maar Israël houdt, aldus Manelis, ‘het regimeAssad volledig verantwoordelijk voor dit incident’. Volgens de Israëlische versie waren Israëlische toestellen wel degelijk actief geweest in de regio rond Latakia, om een ‘militaire faciliteit’ te bombarderen die ‘accurate, dodelijke wapens’ produceerde die door Iran vanuit Syrië aan de Libanese Hezbollahmilitie
Dodelijk incident illustreert hoe risico op ‘ongevallen’ boven Syrië haast onvermijdelijk is
zouden worden geleverd.
Ook de Russische president, Vladimir Poetin, milderde in de namiddag de aanvankelijke harde toon van Moskou. Volgens hem ging het om een ‘keten van tragische, toevallige omstandigheden’.
Dat de situatie tussen Rusland en Israël uit de hand loopt, lijkt daarmee onwaarschijnlijk. Maar het dodelijke incident illustreert hoe het risico op ‘ongevallen’ boven Syrië haast onvermijdelijk is geworden. Rusland, Turkije, Iran, de Verenigde Staten – en tot eind 2017 ook België, met vier F16’s vanuit Jordanië in de strijd tegen Islamitische Staat (IS) – hebben allemaal troepen gelegerd in of nabij Syrië.
De kwestie wierp gisteren een schaduw over het akkoord dat president Poetin ook net gisteravond had bereikt met zijn Turkse collega, Recep Tayyip Erdogan, over de rebellenprovincie Idlib. Het regimeAssad wil die graag ‘heroveren’, maar Turkije vreest in dat geval voor een nieuwe vluchtelingenstroom.
In Idlib wonen nu meer dan drie miljoen Syriërs – de helft van hen zijn vluchtelingen van elders. Turkije en Rusland zouden nu samen een bufferzone opzetten tussen Idlib en het regimegebied. Daarmee zou de dreiging van een nieuw bloedig offensief tot het einde van dit jaar even moeten zijn afgenomen.