Vierde persoonlijkheidstype gevonden
Psychologen hebben een vierde persoonlijkheidstype geïdentificeerd: ‘gemiddeld’.
De onderzoekers benadrukken dat mensen niet levenslang tot eenzelfde persoonlijkheidstype veroordeeld zijn
Tot nog toe verdeelden de meeste psychologen mensen ruwweg onder in drie persoonlijkheidstypes. Er was het ‘veerkrachtige’ type, dat niet gebukt gaat onder zijn emoties, goed overweg kan met anderen en zich door tegenslagen niet van zijn stuk laat brengen. Het ‘overgecontroleerde’ type, dat verlegen is, zich graag afzijdig houdt en zijn gevoelens voor zich houdt. En het ‘ondergecontroleerde’ type, dat emotioneel impulsief reageert en soms agressief wordt.
Mensen werden bij een van die drie persoonlijkheidstypes ingedeeld naargelang het cijfer dat ze scoorden op elk van de volgende vijf persoonlijkheidsschalen: extraversie tegenover introversie, dienstbaarheid tegenover egoïsme, plichtsgetrouwheid tegenover jem’enfoutisme, emotionele stabiliteit tegenover emotionele instabiliteit en openheid voor nieuwe ervaringen tegenover gesloten koppigheid.
Die indeling in drie typepersoonlijkheden, gebaseerd op talloze over de voorbije jaren gevoerde enquêtes, krijgt vaak kritiek. De gegevens waarop ze steunt zouden onvolledig en gefragmenteerd zijn en te veel leunen op de respons van witte middenklassemensen. Vandaar dat werd uitgekeken naar een nieuwe poging om de persoonlijkheidstypering met gezaghebbender cijfers te stutten, meldt de nieuwsdienst van Science. Psychologen van de Northwestern University in Illinois, onder leiding van Luís Nunes Amaral, baseerden zich daarvoor op gegevens die werden verkregen uit vier uitgebreide online enquêtes.
Deelnemers aan die (in het Engels gestelde) enquêtes moesten aangeven hoe sterk ze het eens of oneens waren met stellingen als ‘ik hou anderen liefst op een afstand’ en ‘ik ben bang om aandacht op mezelf te vestigen’. Sommige deelnemers waren bij toeval op de enquêtes gestoten, anderen werden erop geattendeerd door de onderzoekers. Alles bij elkaar liepen de antwoorden van ruim anderhalf miljoen mensen binnen.
Uit analyse daarvan kwamen geen drie maar vier persoonlijkheidstypes naar voren. De onderzoekers onderscheiden het ‘zelfbe trokken’ type (scoort hoog voor extraversie maar laag voor de vier andere kenmerken), het ‘gereserveerde’ type (scoort bovengemiddeld voor dienstbaarheid en plichtsbesef, en benedengemiddeld voor de rest), en het ‘rolmodel’type (scoort bovengemiddeld voor extraversie, openheid, plichtsbesef, emotionele stabiliteit en dienstbaarheid). Deze drie typeringen lopen ongeveer gelijk met de voorheen gedefinieerde ondergecontroleerde, overgecontroleerde en veerkrachtige persoonlijkheidstypes.
Trainen
Maar de onderzoekers zagen ook een vierde, voorheen niet onderscheiden categorie: ‘gemiddeld’. Die betiteling is niet helemaal letterlijk te nemen, want individuen die in deze klasse worden ondergebracht, scoren lichtjes onder het gemiddelde voor emotionele stabiliteit, en lichtjes erboven voor extraversie, dienstbaarheid en plichtsbesef. Ze leunen daarmee dicht aan bij het ‘rolmodel’type, maar zijn emotioneel instabieler en minder open.
De onderzoekers, die hun resultaten presenteren in het vakblad Nature Human Behaviour, benadrukken dat mensen niet levenslang tot eenzelfde persoonlijkheidstype veroordeeld zijn. Uit sommige persoonlijkheidskenmerken kun je uitgroeien (geslotenheid), op andere valt te trainen (dienstbaarheid). ‘Het is geen veroordeling tot levenslang’, zei Nunes Amaral aan Science. ‘Mensen die in hun jeugd zelfbetrokken zijn, groeien daar doorgaans snel uit.’ Vrouwen groeien sneller door dan mannen en worden ook vaker ‘rolmodellen’.
Of de vier persoonlijkheidstypes universeel zijn, weten de onderzoekers niet. De enquête werd afgenomen via het internet en onder mensen die het Engels machtig waren, zodat een ‘westerse’ vertekening niet valt uit te sluiten. Nunes Amaral wil het onderzoek overdoen in andere talen en in andere settings, om uitsluitsel te krijgen.