Waar gaat het licht uit en wie betaalt de factuur?
1. Dreigt de stroom echt uit te vallen?
Het Planbureau is er alvast niet gerust in. De modellen van het Planbureau voorspellen dat als er maar één kerncentrale werkt, er gemiddeld 20 uur per jaar zijn waarop de situatie kritiek is – normaal mag dat maar 3 uur per jaar zijn.
‘Het water staat ons aan de lippen’, ver klaarde Danielle Devogelaer in Het journaal op de VRT. Vooral als het in november al vriest, dreigt de situatie penibel te worden. ‘Het is mogelijk om de volledige elektriciteitsvraag te dekken, maar dan moeten we bezuinigen op ons elektriciteitsverbruik, zeker in de avonduren.’
2. Waarom komen we mogelijk in de problemen?
Omdat tussen 20 oktober en 28 november maar één van de zeven kerncentrales zal draaien. De laatste maand regende het be richten over (langer) onbeschikbare kerncentrales. Eerst werd aangekondigd dat de oudste centrales, Doel 1 en 2, langer zouden stilliggen. Deze week kwam het bericht dat ook Doel 4 en Tihange 2 en 3 langer buiten strijd zijn, door betonproblemen. Daardoor is vanaf eind volgende maand dus maar één kerncentrale beschikbaar.
Nog een bijkomend probleem is dat minister van Energie Marie Christine Marghem (MR) het – voor het eerst sinds 2014 – niet nodig vond om een strategische reserve aan te leggen. Die laat toe om snel de elektriciteitsproductie te verhogen, bijvoorbeeld doordat nietwerkende centrales zich standby houden.
3. Konden we dit dan niet voorzien?
De minister legde geen reserve aan op voorspraak van Elia, de beheerder van het Belgische hoogspanningsnet die erop moet toezien dat de elektriciteitsvraag en aanbod in evenwicht zijn. Elia maakte zijn berekeningen in augustus, maar toen zag het er nog naar uit dat er voldoende capaciteit aan kernenergie zou zijn.
Marghem liet vorige week weten dat het niet meer mogelijk is om alsnog een reserve aan te leggen, omdat het volgens de wettelijke procedures intussen te laat is.
4.
Moet Elia dan niet ingrijpen?
Elia wil vandaag nog niet reageren omdat het zijn berekeningen nog aan het maken is. Om in te schatten of de stroom zal uitvallen, moet ook nagegaan worden in welke mate elektriciteit uit het buitenland voorhanden is.
Elia bereidt nu al maatregelen voor, maar wil daarmee pas naar buiten komen als zijn berekeningen rond zijn.
5. Waar gaat het licht in het slechtste geval uit?
Als er toch een stroomtekort dreigt, dan bepaalt het afschakelplan van 2015 welke woonwijken eerst van het net gehaald worden. Gemeentes die in zone 8 liggen, zullen het eerst in het donker zitten. Dat zijn onder meer de gemeentes Aarschot, Aalter en Maaseik (een volledige lijst vindt u op standaard.be/afschakelplan). De kans daarop is het grootst tussen 17 en 20 uur. De bewoners worden in principe ten laatste een dag op voorhand verwittigd.
Volgens Devogelaer is de kans toegenomen dat een aantal gemeentes uitgeschakeld wordt. ‘Dat is een optie waar we rekening mee moeten houden’, verklaarde ze. ‘Maar het gaat niet om een blackout’, verduidelijkt ze aan de telefoon. ‘Het is dus geen grote onvoorziene stroompanne.’
En uiteraard zal Elia er alles aan doen om te voorkomen dat de stroom uitvalt.
6.
Wie betaalt de factuur?
Het is in de eerste plaats Engie Electrabel dat moet opdraaien voor de langere onbeschikbaarheid van zijn kerncentrales. Die herzieningen drukken de winst dit jaar met 600 miljoen euro, meldt Electrabel.
Maar ook de consument betaalt de rekening. De groothandelsprijs om stroom te leveren in november steeg vrijdag tot 116,70 euro per MWh. Iets meer dan vier maanden geleden was dat nog minder dan de helft.
Bovendien kunnen ook de kosten voor de overheid nog oplopen als ze alsnog moet aankloppen bij uitbaters van gascentrales om afspraken te maken voor deze winter.
Volgens minister Marghem zijn de huidige perikelen een voorsmaakje van wat ons te wachten staat vanaf 2022, bij de kernuitstap. ‘Zodra de kerncentrales niet langer deel uitmaken van de elektriciteitsmix, stijgen de prijzen’, verklaarde ze donderdag in de Kamer.