Een exit uit de Brexit
‘A Brexit is a Brexit’, ‘No deal is better than a bad deal’. De oneliners zijn oké, maar of die de uitweg uit de impasse waarschijnlijker maken, daarvan is FRANS VANISTENDAEL niet overtuigd.
Toen Theresa May deze gevleugelde woorden sprak: ‘A Brexit is a Brexit’, wist niemand wat ze daarmee precies bedoelde. Dat werd deze zomer duidelijk, toen ze haar Chequersplan ontvouwde. ‘Brexit’ betekent dat GrootBrittannië voor goederenverkeer dezelfde rechten heeft als alle andere lidstaten van de Unie, maar voor betwistingen niet meer onderworpen is aan de rechtsmacht van het Europees Hof van Justitie. De Europese vrijheid van diensten en personenverkeer verdwijnt en wordt vervangen door een andere regeling die nog onderhandeld moet worden. GrootBrittannië is niet langer lid van de Europese Unie, maar heeft, in tegenstelling tot andere nietleden, toch geprivilegieerde toegang tot de Unie, zónder dat het haar regels hoeft te volgen.
Het is niet verwonderlijk dat de andere lidstaten met misprijzen reageerden toen May dat voorstel op de top van Salzburg probeerde te slijten. In eigen land verduidelijkte ze haar standpunt daarna: ‘No deal is better than a bad deal.’ Met die uitspraak heeft ze voor het kamp van de harde brexiteers gekozen, die alle Europeesrechtelijke bindingen met de Unie willen verbreken.
Dit is nu haar uitleg: de uitslag van het referendum heeft GrootBrittannië buiten de Unie geplaatst. En zelfs het eerbiedwaardige en democratische Britse parlement mag niet raken aan de wil van het volk. Wat May aan Europa voorstelt, is niet meer en niet minder dan de ontmanteling van de Europese Unie, met als enige doel de Britten toegang te geven tot die Unie, onder hun voorwaarden. Met dat standpunt heeft May haar politieke positie in GrootBrittannië veiliggesteld. Maar zo geeft ze EUhoofdonderhandelaar Michel Barnier amper onderhandelingsmarge.
Britse trots
Twee emoties hebben tot de keuze voor de Brexit geleid: angst voor de immigratiegolf van buiten, maar ook van binnen de Europese Unie. En Britse nationale trots. Britten willen dat we het Verenigd Koninkrijk opnieuw als een grootmacht beschouwen die aan geen enkel andere (Europese) autoriteit onderworpen is.
Met angst voor immigratie staan de Britten niet alleen. Miljoenen andere Europeanen delen die gevoelens en verzetten zich tegen immigratie van buiten de Europese Unie. Onderhandelingen en een akkoord daarover zijn mogelijk zonder de Unie te moeten verlaten. Voor immigratie van burgers uit de Europese Unie, vooral OostEuropeanen, ligt de zaak moeilijker, vanwege het vrij verkeer van personen binnen de Unie. Maar ook hier gaan er stem men op voor regels en beperkingen. Denk maar aan de protesten tegen vrachtwagenchauffeurs en bouwvakkers uit OostEuropa.
Onenigheid over die punten is geen reden om de Unie te verlaten en alle bruggen op te blazen. Nationale trots is een ander probleem. Als de Britten de regels van de Europese Unie, afgedwongen door het Europees Hof van Justitie, niet langer willen volgen, zijn er maar twee oplossingen mogelijk: uittreden of je, zoals Noorwegen, als nietlid aan de regels onderwerpen.
Volg Noorwegen (tijdelijk)
We zijn minder dan een halfjaar verwijderd van 29 maart 2019, de dag waarop het Verenigd Koninkrijk de Unie verlaat. Er is te weinig tijd om nog een nieuwe compromis uit te dokteren. We weten hoelang het duurt om een handelsverdrag te sluiten. Je moet tijd kopen om een oplossing te vinden die nog niet bestaat. Dat kan door de termijn voor uittreding te verlengen, zelfs voor onbepaalde tijd, en door voorlopig over te stappen op dezelfde regeling als Noorwegen. Noorwegen is geen lid, maar heeft wel dezelfde voordelen en verplichtingen. Het heeft een andere rechtbank dan het Hof van Justitie, maar die volgt dezelfde Europese regels.
Dat is een voorstel dat op langere termijn alle onderhandelingsmogelijkheden van een harde of zachte Brexit openlaat, maar over een halfjaar een catastrofe vermijdt. Want ‘no deal’ is de hardste Brexit en de allerslechtste deal die er is, zowel voor de Britten als voor de Unie.
Wat Theresa May aan Europa voorstelt, is niet meer en niet minder dan de ontmanteling van de Europese Unie