WARMER WORDT HET NIET
Nu is het alleen nog wachten op het advies om met zijn allen maar weer eenpansgerechten te gaan kokkerellen, mocht het in november gaan spannen met de elektriciteitsvoorziening, zoals toenmalig Vlaams minister van Energie Annemie Turtelboom (Open VLD) eind 2014 had bedacht. Toen werd de energiepolitiek evenzeer als een eenpansgerecht opgewarmd, met atoomenergie als belangrijkste ingrediënt. En dat kliekje staat vandaag nog altijd op het vuur te sudderen.
Tot het weer misloopt, zoals nu. Waarop federaal minister van Energie Marie Christine Marghem (MR) slechts kan stellen, zoals ze eergisteren deed, dat ze ‘geschokt’ is en dat ‘niemand dit had verwacht’. Wat ze zo ‘extreem choquerend’ vond, was dat haar pas eind vorige week duidelijk was geworden dat niet alleen de nucleaire centrale Tihange 2, maar ook Tihange 3 langer dicht zal blijven dan voorzien, onder meer omdat er betonrot is vastgesteld.
Hoewel, had echt ‘niemand’ dat verwacht? Het Fanc, het federale agentschap dat toezicht houdt op onder meer de atoomcentrales, heeft het probleem al enkele maanden lang in de smiezen. Half juni was al duidelijk dat Tihange 3, nadat die centrale een onderhoudsbeurt had ondergaan, niet eind die maand weer kon worden opgestart. Het heette dat dit pas eind september zou gebeuren. Daarop meldde een woordvoerder van het Fanc prompt dat Tihange 3 nog ‘veel langer zal stilliggen dan oorspronkelijk gedacht’, onder meer omdat bij uitbater Engie Electrabel de oorspronkelijke bouwplannen van de centrale zoek zijn (DS 12 juli).
Kennelijk drong dat inzicht pas eind vorige week ook tot minister Marghem door. Slechts enkele weken eerder besliste ze dat het helemaal niet nodig was om voor deze winter te investeren in een strategische reserve in de elektriciteitsproductie. Want, zo meende ze, alles zit snor als zes van de zeven atoomcentrales in België wel degelijk in bedrijf zijn. Om die inschatting correct te beoordelen, is het twijfelen tussen schuldig verzuim en goedgelovig optimisme.
Nu blijkt dat alvast in november – hout vasthouden – slechts één centrale de stopcontacten van stroom zal voorzien. Dat is Doel 3, een van die centrales met scheurtjes in het reactorvat.
De rekensom is nochtans eenvoudig. Aan de ene kant slaagt de Belgische politiek er maar niet in om principieel af scheid te nemen van de nucleaire energie. Het voorbehoud zat er al ingebakken in 2003, bij de eerste beslissing voor een kernuitstap vanaf 2015. Want de bevoorradingszekerheid moest wel gegarandeerd blijven. Maar ook het Energiepact van de huidige centrumrechtse coalities hakt de knoop van een definitieve uitstap tegen, nu, 2025 niet door. Volgens premier Charles Michel (MR) zal het zelfs ‘extreem moeilijk’ worden om die datum te halen. Want eerst moet, net zoals het in 2003 klonk, de bevoorradingszekerheid vaststaan.
De andere kant van dit energiebeleid is dat in het anderhalf decennium dat sinds 2003 is verstreken, de onzekerheid op de lange termijn bleef bestaan, vooral voor investeerders. Dat leidde ertoe dat te weinig geld kon gaan naar de uitbouw van alternatieve en duurzame energiebronnen. Terwijl de bestaande kerncentrales ondertussen, erg voorspelbaar, last van hun leeftijd begonnen te krijgen – en de bevoorradingszekerheid nu weer meer dan ooit dubieus is.
De politiek zit ermee gevangen in een cirkelredenering, die eindigt in het tegendeel van wat ze hoopte te bereiken. Dat illustreert vooral hoe de politiek nooit greep kon of wilde krijgen op het energiebeleid. Het is niet eens de vrije markt waaraan de overheid dat overliet. Tenslotte legde ze al haar eieren in het mandje van Engie Electrabel, dat de politiek via medebeheer in intercommunales of btwheffingen mee liet profiteren van de hoge prijzen, dat in de productie welhaast een monopolist is, dat weinig was gesteld op medespelers in de productie, dat niet erg gesteld is op de ‘interconnectie’ om tekorten met import te compenseren en dat niet graag ziet hoe anderen via hernieuwbare energie zijn dominantie op de Belgische energiemarkt in het gedrang brengen.
De regering wilde, misschien omdat er verkiezingen in aantocht zijn, de burger wat extra centen op de elektriciteitsfactuur besparen door geen strategische reserve aan te leggen. Maar uiteindelijk zal de rekening toch in diens pannetje belanden. Eventueel in de vorm van ongemak deze winter, zeker in de vorm van elektriciteit die duurder dan ooit betaald zal moeten worden.
Het gedrag van de regering getuigt ofwel van schuldig verzuim, ofwel van naïviteit
Marc Reynebeau