‘Je moet proberen minder dwaas te sterven dan je geboren bent’

Het festival Het Betere Boek in Gent, dat in het teken van Frankrijk staat, vroeg enkele bekende lezers naar hun favoriete Franse boek. Waarom kiest schrijver en journalist van De Standaard Filip Rogiers voor ‘Met open ogen’, een interviewboek met Marguerite Yourcenar?

‘Vanwege haar levenslange betrachting om goed naar de wereld te kijken. Volgens haar is dat wat je moet doen in het leven, in de hoop iets minder dwaas te sterven dan je geboren bent. Dat laat ze Zeno zeggen in haar roman Het hermetisch zwart. Haar literatuur is niet vrolijk, maar toch hoopgevend: precies omdat het zo’n ode is aan het blijven kijken, denken en zien – de schrijver als seismograaf, of als uitkijkpost in een kraaiennest. Dat is meer dan ooit belangrijk in tijden waarin het omgekeerde dreigt te gebeuren en hele groepen mensen en politici vast van plan lijken om dwazer te sterven dan ze geboren zijn. Juist in tijden van regressie en integrisme is het cruciaal om Yourcenar te blijven lezen.’

Inspireert dat jou ook als schrijver?

‘Ze schreef historische romans waarin het nu heel erg doorklinkt. Vaak zeggen ze meer over onze tijd en wereld dan wat journalisten zoals ikzelf in de krant maar kúnnen schrijven, zo met de neus op het hier en nu. Het hermetisch zwart speelt zich af op het snijpunt van de middeleeuwen en de moderne tijd, Yourcenar schreef het in volle Koude Oorlog. Die fascinatie voor kanteltijden heeft ze gemeen met schrijvers als Joseph Roth, Stefan Zweig, Sándor Márai, Salman Rushdie: net als Yourcenar mensen met een veelgelaagde identiteit en met veel – en daardoor soms ook geen – vaderlanden. Leven in tijden van tektonische verschuivingen waarover je geen overzicht hebt, en dan toch zo lucide zijn om daar iets over te zeggen dat ook overmorgen nog zinnig is. In de literatuur boeien mij die auteurs zoals Yourcenar die daarin slagen. Het is wat ik zelf heb geprobeerd in mijn roman Angel, een boek over kanteltijden – de Koude Oorlog en de periode na de val van de Muur – waarvan we vandaag nog volop de naschokken beleven.’

Waarom koos je voor een interviewboek?

‘Dit boek is de neerslag van jarenlange gesprekken met de journalist Matthieu Galey. Het verscheen in 1980. Het een interviewboek noemen is een understatement, Yourcenars antwoorden zijn stuk voor stuk miniessays.’

‘Et alors, la France?’ Het Betere Boek in Gent plaatst dit jaar de Franse literatuur in de kijker. Op 6 oktober kunt u in de Minardschouwburg en in De Krook Philippe Claudel, Alice Zeniter en Laetitia Colombani aan het werk zien. Onder anderen Bart Van Loo, Mia Doornaert en Fouad Laroui geven er hun visie op Frankrijk. DSLrecensente Marijke Arijs en Dirk Leyman hebben het met Filip Rogiers, Stefan Hertmans en vele anderen over hun favoriete Franse boek. Een blik op Frankrijk in al zijn facetten.