Iedereen ziek
Koen Kas poneert dat de toekomst van onze gezondheidszorg preventief en gepersonaliseerd wordt dankzij medische apps (DS 9 oktober). We zullen continu onze hartslag, ons gewicht en onze bloeddruk monitoren. Weg met dat fijne gevoel als je ’s ochtends opstaat en je lekker in je vel voelt: onze apps weten wel beter, we sliepen slechts x procent van de tijd echt goed.
Feedback over onze gezondheid haalt weinig uit. Het is niet omdat we te horen krijgen dat we een hart hebben dat vijf jaar ouder is dan onze echte leeftijd, dat we gezonder gaan leven. De longfunctie meten doet mensen niet stoppen met roken. Prediabetes is een ‘voorstadium’ van diabetes type 2. De suiker in het bloed is hoger dan bij de meeste mensen, maar nog niet hoog genoeg om van diabetes te spreken. Slechts een derde van de mensen met prediabetes zal evolueren naar diabetes type 2. Als ze erin slagen om gezonder te eten en meer te bewegen, waardoor ze gewicht verliezen, zullen ze niet alleen kunnen verhinderen dat ze diabetes krijgen, maar worden hun suikerwaarden vaak weer normaal. Maar ze krijgen daarentegen massaal antidiabetesmedicatie. Een goedbedoeld idee leidt dus vooral tot meer zieken en meer medicatie.
Wel kunnen apps mensen met een al bestaande ziekte opvolgen. De zwangere met zwangerschapsdiabetes kan via een app gemakkelijker haar bloedsuiker opvolgen en metingen naar haar behandelende team sturen. Mensen met een hartprobleem kunnen via een app hun gewicht vaker en efficiënter opvolgen. En een app kan iemand helpen om medicatie tijdig en correct in te nemen.
Maar als we ervan uitgaan dat apps de gezondheid van mensen kunnen verbeteren, moeten we ze evalueren zoals andere behandelingen: in voldoende grote studies met een controlegroep zonder app. Enkele maanden geleden stond de teller voor zulke studies van ‘apps op voorschrift’ wereldwijd op 23, de meeste kleine proefstudies. Van die 23 konden er elf een positief effect aantonen voor de medische app. Apps voor mensen met diabetes kunnen de bloedsuikers mee helpen verbeteren, zij het beperkt. Er zijn apps waarmee mensen iets meer afvallen of bewegen, maar lang niet allemaal. Apps voor angst en depressie bleken niet te werken. Er werd bijna nooit gekeken naar de nadelen of nevenwerkingen van apps – nochtans kunnen zij door valse alarmen leiden tot ongerustheid en meer consultaties, of door foute metingen zelfs tot gezondheidsproblemen.
Ik gruw van de dag dat we massaal al onze lichaamsfuncties meten. Dan loert dokter Knock om de hoek, de arts uit het satirische toneelstuk van Jules Romains. Nadat je iedereen overtuigd hebt dat ze ziek zijn, is de arts de redder in nood. En wat is gemakkelijker dan iemand te behandelen die niet echt ziek is? In die wereld zijn er geen gezonde mensen, alleen mensen die nog niet genoeg werden onderzocht.