Studie naar homeopathie doet stof opwaaien
Een onderzoek dat na review gepubliceerd werd in het vakblad ‘Scientific Reports’ beweert dat homeopathische toediening van plantengif pijn kan verlichten bij ratten. Niet iedereen is overtuigd.
Homeopathie vertrekt vanuit het standpunt dat aandoeningen behandeld kunnen worden door stoffen die gelijkaardige symptomen veroorzaken. Die worden verdund in water of alcohol tot er maar een paar moleculen overblijven. Homeopaten beweren dat het water of alcohol het contact met de stoffen onthoudt, en daardoor geneeskrachtig wordt.
Plantengif
Daar deed een Indiaas onderzoeksteam onderzoek naar, met financiële steun van de United Arab Emirates University. Ze gebruikten een extract van Toxicodendron pubescens, een giftige plant die voorkomt in het zuidoosten van de Verenigde Staten. Het plantengif wordt gebruikt omdat het volgens alternatieve geneeskunde ontstekingsremmend zou zijn, artritis zou behandelen en het immuunsysteem stimuleert. In het onderzoek werd het gif homeopathisch verdund om het pijnstillende effect te meten bij ratten met chronische zenuwpijn.
Dat effect werd beoordeeld door te kijken hoe snel de ratten een pootje terugtrokken wanneer het in koud of warm water werd gedompeld. De controlegroepen kregen water of gabapentine toegediend, een geneesmiddel dat gegeven wordt tegen chronische zenuwpijn. Volgens het onder zoek was het homeopathische middel even effectief als gabapentine om ontstekingen tegen te gaan en pijn bij ratten te verminderen.
Het resultaat krijgt veel bijval van homeopaten, die beweren dat het effect van homeopathie nu als een paal boven water staat. ‘We hopen dat dit andere onderzoekers aanspoort om klinische studies uit te voeren’, zegt Chandragouda Patil van het R.C. Patel Institute of Pharmaceutical Education and Research aan de nieuwsdienst van het blad Nature. Maar er komt veel kritiek vanuit wetenschappelijke hoek.
Slordig onderzoek
De methodologie roept vragen op. De experimentele groepen waren klein: er werden maar acht proefdieren gebruikt, wat bijzonder weinig is. De proefopzet leende zich tot onbetrouwbaarheid want de onderzoekers wisten tijdens het experiment welk middel en in welke dosis toegediend was aan welke rat. Die kennis kan tot vooroordelen leiden die de resultaten vertekenen.
In het wetenschappelijke artikel waren twee identieke figuren opgenomen die de resultaten geven van twee verschillende experi menten, wat heel onwaarschijnlijk is. Ook de verdunning was niet duidelijk: in de figuren wordt er gesproken over een homeopathische verdunning van 1 op 100.000.000, in de tekst is die verdunning 10 triljard keer groter. ‘Het wordt wel vaker gedaan: als je genoeg dingen meet op genoeg momenten, vind je altijd wel ergens cijfers die met statistische foefjes een effect aantonen’ zegt Willem Betz, arts en stichtend lid van de sceptische vereniging Skepp. Op zijn minst gezegd slordig onderzoek dus. ‘Onderzoeken of het plantengif pijnstillend zou zijn, kon veel eenvoudiger en transparanter’ zegt Betz. ‘Jammer dat proefratten de dupe worden van wankel onderzoek. Dit soort studies houdt nooit lang stand. Bovendien zijn de reviewers bijzonder laks geweest.’
Correcties
Dat erkent ook het publicerende tijdschrift. De studie wordt opnieuw onder de loep genomen en waar nodig zal het artikel worden gecorrigeerd of geschrapt. Voorlopig ziet het ernaar uit dat geen robuust en reproduceerbaar wetenschappelijk bewijs is geleverd dat water geneeskrachtig kan worden gemaakt door homeopathie.
‘Als je genoeg dingen meet op genoeg momenten, vind je altijd wel ergens cijfers die met statistische foefjes een effect aantonen. Dit soort studies houdt nooit lang stand’
WILLEM BETZ
Arts