Metershoge messen van ijs op Jupitermaan
Een ruimterobot parkeren op Europa, de maan van Jupiter, kan moeilijk zijn door hoge ijsstructuren. Dat zeggen Amerikaanse en Britse onderzoekers in ‘Nature Geoscience’.
De interesse in Jupitermaan Europa is groot onder wetenschappers, omdat alles erop wijst dat er vloeibaar water is, niet ver onder het ijsoppervlak. Daardoor is de maan een uitstekende kandidaat voor buitenaards leven, want waar water is, is meestal leven. Eerder dit jaar kondigde de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie Nasa aan dat ze 195 miljoen dollar wil investeren in de ontwikkeling van een robotlander. Die zou Europa in kaart moeten brengen.
Daarom vroegen onderzoekers zich af hoe het bevroren ijsoppervlak er precies uit ziet. ‘We wisten dat ijs patronen krijgt als zonlicht erop schijnt’, zegt Daniel Hobley van de Cardiff University en hoofdauteur van het wetenschappelijk artikel. ‘Maar nog niet welke dat zijn op Europa. Het bleken ijsmessen te zijn.’
IJsmessen worden gevormd op droge plaatsen waar de zon ijs verdampt in plaats van het te smelten. Als de zon hoog boven een ijsvlakte staat, komen er kleine heuveltjes en gaatjes tevoorschijn aan het op pervlak. De gaatjes zijn donkerder en absorberen meer zonlicht dan de lichte heuveltjes. Zo blijft het ijs ongelijk verdampen. Uiteindelijk blijven er dunne hoge bladen ijs over. Ze lijken op voorovergebogen monniken en worden ook wel ‘penitentes’ genoemd, maar het Spaanse woord voor ‘boeteling’. Op aarde vind je ze op de koude bergtoppen van het Andesgebergte.
‘Op Europa zijn er geen seizoenen, de zon staat altijd hoog aan de hemel’, zegt Hobley. ‘Rond de evenaar groeien penitenten sneller dan ze kunnen afslijten door de weersomstandigheden’. Uit de berekeningen blijkt dat ze gemiddeld 15 meter hoog zijn. Toekomstige robotlandingen rond de evenaar zijn dus riskanter dan gedacht.
‘De Europa Clipper (een ruimteprogramma dat Jupiter in kaart zal brengen, red.) wordt in 2022 gelanceerd en zal gedetailleerde beelden maken van het maanoppervlak.’ zegt Hobley. ‘Dat zal de aanwezigheid van ijsmessen definitief bevestigen’.
‘We wisten dat ijs onder de zon patronen vormt maar nog niet welke’
DANIEL HOBLEY
Onderzoeker aan de Cardiff University