Frank Van Laeken: ‘Leg een maximum op van tien spelers per makelaar’
De verhalen over matchfixing verbazen FRANK VAN LAEKEN niet, hij waarschuwde er drie jaar geleden al voor. Zal de voetbalwereld veranderen na Operatie Schone Handen? Alleen als er strenge regels komen én als die worden toegepast.
Het is allemaal de schuld van JeanMarc Bosman. Bescheiden middenvelder van FC Luik die het in 1990 niet vond kunnen dat zijn aflopend contract eenzijdig en tegen verminderde voorwaarden werd verlengd door de clubvoorzitter. Zo ging dat in die tijd. Spelers waren lijfeigenen, al verdienden ze in de meeste gevallen nog redelijk hun boterham. De voetbalwereld, een economische sector als een andere, werkte volgens eigen afspraken.
Dat werd stilzwijgend aanvaard, behalve door Bosman. Die nam een stel slimme advocaten in de arm, die hem uiteindelijk tot bij het Europees Hof van Justitie brachten, waar op 15 december 1995 een spraakmakend vonnis werd uitgesproken. Van de ene dag op de andere werd het voetbalbestel over de hele wereld gedwongen om zich te conformeren aan het gewone arbeidsrecht. De markt werd gedereguleerd, het aantal buitenlanders in clubs niet langer beperkt, het vrije verkeer van personen opgelegd. Clubvoorzitters verloren hun almacht, in hun plaats gingen spelersmakelaars de markt domineren.
Neen, natuurlijk is het niet de schuld van Bosman. Hij kon niet weten dat spelers ook na het naar hem genoemde arrest lijfeigenen zouden blijven, maar dan in handen van ma kelaars met dollar, pond en eurotekens in de ogen. De Wereldvoetbalbond Fifa probeerde de macht van de makelaars eerst aan banden te leggen, maar een paar jaar geleden werden die regeltjes weer flink versoepeld. Eerst moest een kandidaatmakelaar nog een moeilijk examen afleggen en een waarborg van 50.000 euro betalen, tegenwoordig volstaat het om lidgeld te betalen aan de nationale voetbalbond (500 euro) en om een verzekering ‘beroepsaansprakelijkheid voor tussenpersonen’ af te sluiten (800 euro). Voor een prikje mag je je hier makelaar noemen. In ernstigere voetballanden is een examen wel verplicht. Doet u dat ook denken aan de deregulering in de fi nanciële sector? We weten intussen waartoe die geleid heeft.
Huismakelaar
Binnen dat gladde makelaarswereldje heeft de IraansFranse zakenman Mogi Bayat een onwaarschijnlijke machtspositie veroverd. Zijn uitgangspunt: onder de marktprijs duiken, een stevig netwerk uitbouwen en dag en nacht beschikbaar zijn. Bayat deed dat zo gewiekst, dat hij de voorbije jaren bijna exclusief de transfers mocht regelen bij Anderlecht, AA Gent en KRC Genk, en dat hij vriend aan huis werd bij Club Brugge, Charleroi en nog wat clubs. En blijkbaar – dat moet het onderzoek nog in detail uitwijzen – strooide hij daarbij vlotjes met cadeautjes voor clubmanagers. De ‘huismakelaar’ hield iedereen tevreden.
Zijn collega Dejan Veljkovic, die opgepakt werd, liep Bayat niet voor de voeten en bouwde een eigen netwerk uit, vooral in het vroegere Oostblok. Als er een speler naar hier wordt gehaald wiens naam eindigt op –ic, kun je er donder op zeggen dat Veljkovic daar een centje op verdient. Maar blijkbaar deed hij meer: clubbestuurders afdreigen en wedstrijduitslagen helpen regelen. Matchfixing. Ik waarschuwde daar precies drie jaar geleden al voor in mijn boek £X€£$$ United. Het geld van het voetbal (Houtekiet). Ik schreef toen: ‘We staan niet ver af van de situatie dat een spelersmakelaar of investeringsfonds zal beslissen wie wanneer mag winnen.’ Ik ben heel slecht in voorspellen, maar nu zijn we zover (of is dat al een hele poos het geval). En dan zijn er ook nog twee scheidsrechters die heel nauw aanleunen bij Veljkovic.
Tien spelers per makelaar
Toen het nieuws woensdagochtend binnen sijpelde (knap werk van de onderzoeksrechters om dit zo lang geheim te houden), waren de eerste reacties verbijstering (bij het grote publiek) en paniek (bij de clubs en bonden). Maar verwondering is nergens voor nodig. In een compleet ‘ontregelde’ wereld als het internationale topvoetbal zou het eerder verbazen als dit soort uitwassen er niet waren. Nogmaals: kijk naar de banken. We kunnen nu met z’n allen verontwaardigd zijn (en terecht), maar echt veranderen zal er niets, tenzij er strenge regels zullen worden opgelegd en de losgeslagen vrije markt een halt wordt toegeroepen.
Een poging: een makelaar zou een beperkt aantal cliënten mogen vertegenwoordigen. Tien, bijvoorbeeld. (Een bureau met zeven makelaars mag dan de belangen van zeventig trainers of spelers behartigen.) Een commissie zou 10 procent mogen én moeten bedragen. Niet meer onder de marktprijs dalen, geen exuberante sommen meer eisen (zoals de 27 miljoen euro die Mino Raiola opstreek voor de transfer van Paul Pogba, te lezen in Football Leaks). Geen mono of oligopolies meer van makelaars bij één club of in één competitie. En de speler moet beslissen wat zijn volgende bestemming is, niet Bayat & co.
Nog beter zou het zijn mocht de hele transferhandel worden afgeschaft, maar dan ben ik wel erg naïef. Of ik mij illusies maak? Ach, u kent het verhaal van de boswachter en de stroper. De stroper loopt altijd een eindje voorop. Alleen als het internationale voetbal bereid is de augiasstal te reinigen of wanneer er politieke én juridische druk komt op bonden en clubs, zou het spelletje cleaner kunnen worden. Maar dat zal alleen maar kunnen als er strenge regels komen die ook echt worden toegepast.
Onze overheid zou al kunnen beginnen met de vele sociale en fiscale voordelen van de clubs in vraag te stellen, goed voor meer dan 100 miljoen euro per jaar. Als stok achter de deur zou dat kunnen tellen.
Voor een prikje mag je je hier makelaar noemen. Doet u dat ook denken aan de deregulering in de financiële sector?