Antwerpen heeft een straffe zet nodig
Waarom neemt Groen de uitgestoken hand van Bart De Wever niet aan? Het wantrouwen is te groot, denkt MANU CLAEYS. Als de burgemeester de partij aan boord wil halen, moet hij zichzelf heruitvinden.
Na de gemeenteraadsverkiezingen zagen we gele en groene politieke golven, zij het territoriaal beperkt. De NVA nestelde zich stevig in de Antwerpse rand, zeg maar in het westen van de provincie en in het zuiden en het oosten van de stad. Groen boekte significante vooruitgang waar grote maatschappelijke uitdagingen zich het hevigst manifesteren, in dichtbevolkte, stedelijke gebieden, met name in Brusselse gemeenten en in Antwerpen, Gent, Leuven, Mechelen, SintNiklaas en Aalst.
Dat laatste biedt wellicht een blik op de toekomst, aangezien Vlaanderen verder zal verstedelijken. De omgekeerde beweging is minder evident. In Gent en Antwerpen heeft Groen bovendien het linkse marktleiderschap opgenomen. De partij behaalde er dubbel zoveel zetels als de SP.A. Ook in die gewijzigde verhoudingen kan vanuit een groen perspectief een wissel op de toekomst gelezen worden.
Maar dan moet de partij het estafettestokje ook durven te grijpen. In Gent kan dat over links, in Antwerpen kan dat niet. Bij de Antwerpse groenen heerste zondagavond feestvreugde: de positieve resultaten van de peilingen waren bevestigd en de partij was de op een na grootste van de stad. Maar de verhoopte linksprogressieve coalitie is mathematisch onmogelijk. Daarvoor is het resultaat van de socialisten niet goed genoeg en de score van de NVA beter dan de peilingen voorspeld hadden.
Linke boel of linkse boel?
Burgemeester Bart De Wever kan beginnen aan een tweede termijn. Zonder zijn partij kan geen meerderheid worden gevormd. Maar zijn coalitiepartners Open VLD en CD&V haalden slechte resultaten, ze behouden elk amper twee of drie zetels. Daardoor staat de ‘Zweedse coalitie’ onder druk, het huidige bestuur heeft nog slechts de krapst mogelijke meerderheid. Bestuurlijk is dat ‘niet evident’, reageerde de burgemeester daags na de verkiezingen. Hij beseft dat een stevigere coalitie dan de louter mathematische meerderheid van 28 zetels zich opdringt, wil hij de volgende zes jaar niet de gegijzelde zijn van omstandigheden. Een havenschepen op missie sturen naar Shanghai in de week van de gemeenteraadszitting? Wordt onmogelijk, want dan is er fysiek al geen meerderheid meer aanwezig. Leg dat maar eens uit in China.
De Wever heeft inmiddels vol
doende bestuurservaring om te weten dat dit linke boel is. ‘Een stad als Antwerpen, met de haven, is te groot om met zo’n nipte coalitie te besturen’, liet hij op Radio 1 verstaan. Dan riskeert hij nog liever ‘linkse boel’, lijkt hij te communiceren. Hij steekt de hand uit naar Groen. Samen zouden de partijen een comfortabele meerderheid van 34 zetels hebben. Ondanks zijn aversie voor veel groene standpunten gunt De Wever Groen dat marktleiderschap op links. Zijn aversie voor de socialisten is groter.
De indruk ontstaat dat Groen koppig is, omdat de partij niet ingaat op de uitgestoken hand. Maar politiek is meer dan mathematica. Het gaat ook om een fond van vertrouwen dat er moet zijn, wil je samen besturen. Vandaag is het wantrouwen tussen de NVA en Groen in Antwerpen te groot om zelfs maar een brede coalitie te kunnen overwegen. Bart De Wever heeft een pessimistisch mensbeeld, hij ziet makkelijker tegenstanders dan medestanders, polarisering is his middle name, luidt het bij veel groenen. Hij heeft het nogal voor eentegenallen. Wat hen op hun beurt, wel ja, wantrouwig maakt.
Bart De Wever 2.0
‘Het uur van de verantwoordelijkheid en de verzoening is aangebroken’, gaf de burgemeester te kennen. Maar te makkelijk is de indruk ontstaan dat het de groenen zijn die zichzelf buitenspel plaatsen en geen verantwoordelijkheid willen opnemen. Opdat Groen mee kan stappen in een coalitie, is hoogstwaarschijnlijk ook een andere burgemeester nodig. Dat kan opnieuw Bart De Wever zijn, maar dan een Bart De Wever 2.0, een burgemeester die, net zoals dat van Groen verlangd wordt, ook zichzelf moet heruitvinden om die brede coalitie mogelijk te maken. Zichtbare engagementen daartoe kunnen nuttig blijken. Uiteraard kunnen zulke engagementen opgenomen worden in een bestuursakkoord. Maar dat biedt geen garantie op toename van vertrouwen. Daarvoor is een straffere zet nodig.
Die zet is simpel: maak eindelijk Theo Francken voorzitter van de NVA. Dat haalt veel last van de schouders van de Antwerpse burgemeester. Hij moet dan niet langer het onmogelijke doen, tegelijk nationaal polariseren en lokaal verzoenen. Of in dit geval: uithalen naar groene standpunten op federaal en Vlaams niveau en met de partij samenwerken op Antwerps niveau. Want voor zo’n situatie bedanken de groenen. Zij zien momenteel vooral het gevaar van onophoudelijke partijpolitisering binnen een stadsbestuur van de NVA en Groen, terwijl ze naar de kiezer trokken met als hoofdboodschap ‘verbinden’.
Groen kan ongetwijfeld samenwerken met de NVA, dat gebeurt ook elders. Maar in Antwerpen is er die bijkomende factor. Samenwerken met burgemeester Bart De Wever acht ze wellicht mogelijk, maar samenwerken met partijvoorzitter Bart De Wever is andere koek.
Een andere Bart – Bart Somers – bloeide als burgemeester van Mechelen helemaal open na zijn ministerpresidentschap. Pas nadat hij een minder zichtbare rol had opgenomen op het nationale toneel, ontstond mentale ruimte om brede lokale coalities te smeden. De burgervader had het gehaald op het nationale politieke beest.
Te makkelijk is de indruk ontstaan dat het de groenen zijn die zichzelf buitenspel plaatsen en geen verantwoordelijkheid willen opnemen