De lokroep van Forza Ninove
Dinsdagmiddag op de Graanmarkt in Ninove. De laatste warme nazomerdag maakt zijn belofte waar, de terrassen zitten vol. Het is 13 uur en het bier vloeit rijkelijk. Vooral de lokale Witkap gaat er vlot in. Een vrouw parkeert haar wagen op de stoep, een man strompelt er stomdronken naartoe. Hij trekt het portier open, wil instappen maar valt naast de wagen op de grond. Met twee voorbijgangers hijsen we hem op de zetel. Zijn vrouw houdt een scheldtirade en scheert weg. Op de terrassen kijkt er amper iemand op.
De Ninovieters zijn dit soort taferelen gewoon. Het zijn de rafelranden van een postindustriële stad in het Denderbekken waar het vrolijke deuntje van de beiaard weinig aan kan veranderen. Ninove is een van de punten van wat de ‘marginale driehoek’ wordt genoemd – Ninove, Geraardsbergen en Aalst –, een regio die sinds de teloorgang van de industrie moeilijk overeind krabbelt.
Komt daarbij de instroom van mensen met allochtone roots uit Brussel. De vremde, zoals ze zonder verpinken worden genoemd: Marokkanen, Turken en OostEuropeanen, maar vooral zwart Afrikanen wier aanwezigheid in het kleine stadscentrum tastbaar is. Ze spreken Frans. Ze laten van zich horen. Soms zijn ze moslim. Meestal zijn ze niet bemiddeld.
De wortelstad, die lang een veredeld dorp was, werd in enkele jaren tijd geconfronteerd met grootstedelijke problematiek. Allochtone gezinnen kopen huizen op, de kinderarmoede neemt een vlucht, er gebeurt al eens een incident. Het stadje was daar niet op voorbereid, en heeft er de middelen ook niet voor. Dat zet druk op de maatschappij. Veel Ninovieters hebben het gevoel in het ‘Chicago aan de Dender’ te wonen. Een hell
hole waar Afrikaanse bendes de plak zwaaien.
‘Het is hier precies Molenbeek.’ Op de markt is de angst voelbaar. De boosheid eveneens. Marktkramers Nancy en Jan en hun vriendin Arlette zijn het eens over de analyse, samen te vatten in een snedig ‘het is allemaal om zeep’. ‘Onze kinderen krijgen GASboetes als ze een papierken laten vallen, die gasten halen grove streken uit maar spuwen de police in het gezicht’, zegt Nancy. ‘Al die ne
gers die hier komen en kweken gelijk zotten’, vult Arlette aan. ‘Ik ben bang, ik durf ’s avonds niet meer buiten.’
Behalve straffeloosheid heerst vooral ook onrecht, vinden ze. Een terugkerende klacht op de markt: ‘Zij krijgen huizen en uitkeringen van het OCMW zonder ooit een poot te hebben uitgestoken, wij krijgen niets.’ ‘Wij zijn geen racisten’, zeggen vier gepensioneerden met de stelligheid van zowat alle Forzaaanhangers. ‘Twintig jaar hadden we een schoenenwinkel in
Ninove is verdeeld tot op het bot. ‘Het volk’ ruikt de macht, ‘de overkant’ kan niet op tegen de pletwals van een populist. Verslag uit de Denderstreek, het Trumpland van Vlaanderen. ‘Het is hier het stadje wel, hé.’
‘Al die negers die hier komen en kweken gelijk zotten. Ik durf ’s avonds niet meer buiten’
‘D’haeseleer weet dat ergens een put in een straat wordt hersteld. Dan gaat hij daarheen en zegt hij: “Die put daar? Ik zorg dat dat in orde komt.” Tien dagen later wordt de put hersteld’
WOUTER VANDE WINKEL
Aftredend schepen
de Brusselse Nieuwstraat’, zegt de ene man. ‘Ons personeel en het gros van de klanten waren buitenlanders. Maar hier gaat het te ver. Op de bus naar Brussel zijn wij de enige blanken. Ze discussiëren luid, alsof ze altijd ruzie hebben. We zijn niet op ons gemak. Is dit ons land nog?’
De mensen hebben er genoeg van, zegt de andere man. ‘Forza Ninove organiseerde een petitie toen de moskee zou komen. Iedereen was tegen. Toch kwam de vergunning. Dat was de druppel. De politici luisteren al jaren niet naar ons. Nu willen ze Guyken nog van de macht houden. Waarom gaan wij nog stemmen, eigenlijk?’
Meesterzet
Wie wel luistert, is Forzakopman Guy D’haeseleer, Guyken voor de vrienden. ‘Hij helpt de mensen, hij kent iedereen van ’t stad’, klinkt het op het terras van café De Beurs, het clubhuis van Forza Ninove. Guy D’haeseleer is een voltijds toogpoliticus met een parlementaire wedde. ‘In het parlement is hij net genoeg aanwezig om die wedde niet te verliezen’, zegt Ferdi De Ville, professor Europese Politiek aan de Gentse Universiteit. De Ville zetelde in het begin van de legislatuur twee jaar voor SP.A in de gemeenteraad en kruiste vaak de degens met de Forzakopman. ‘Zijn tijd en geld besteedt hij in Ninove. Hij trakteert ganser dagen op café en gaat in de wijken praten met de mensen. Hij bestudeert alle lokale dossiers en heeft een netwerk binnen de administratie dat hem op de hoogte houdt. Met die informatie gaat hij de straat op, als boodschapper van goed of slecht nieuws.’
Het verhaal van hoe D’haeseleer op slinkse wijze de lokale politiek kaapt, is hardnekkig. ‘Hij weet dat ergens een put in een straat wordt hersteld’, schetst aftredend schepen van Mobiliteit Wouter vande Winkel (Groen). ‘Dan gaat hij daarheen en zegt hij: “Die put daar? Ik zorg dat dat in orde komt.” Tien dagen later, als bij wonder, wordt de put hersteld. Of omgekeerd, als ergens hinder verwacht wordt, gaat hij de mensen waarschuwen en de tegenstand oppoken. Hij recupereert beslist beleid en voedt frustratie. Dat doet hij met een geniale communicatiestijl – hoed af daarvoor. Hij weet moeiteloos de juiste snaar te raken.’
In de dagen voor de verkiezingen komt D’haeseleer doorgaans met een laatste meesterzet. In 2012 was het de moskee, deze keer viel zijn lijst met cijfers over OCMWsteun in alle bussen. In de folder stond te lezen hoe 26.000 euro subsidies voor socioculturele participatie ‘voor 70 procent aan nietEuropese vreemdelingen’ wordt uitgedeeld. Lidgeld voor het voetbal hier, skireis daar. Naar dat ‘artikel’ wordt door de mensen op straat consequent verwezen.
‘Je krijgt de perceptie daarover niet gekeerd’, zegt Wouter vande Winkel. ‘Een school organiseert een skireis voor de vijfdes, één jongen kan dat niet betalen, dus het OCMW past bij. Ik vind dat terecht, maar je krijgt dat niet uitgelegd. Tegen de pletwals van een populist ben je niet opgewassen.’
In de modder
Een stevige lokale pers die beleid en oppositie kritisch kan duiden, is onbestaande in de Denderstreek. Met Forza TV springt de partij van D’haeseleer in dat gat. De site ziet er semiprofessioneel uit, met filmpjes van kandidaten die gevoelige thema’s aansnijden. Een tandarts kaart met de stijl van een nieuwsanker het probleem van de vervreemding en verfransing aan – op de achtergrond een cartoon die zwarten uitbeeldt met dikke lippen en moslims in boerka’s en lange gewaden. Er zijn items over de Ninoofse sociale wijken die getto’s worden, en filmpjes over de moskee.
‘Niet gehinderd door enige factcheck vuren ze hun ongezouten boodschap af op de bevolking’, zegt Rudy De Leeuw, voormalig ABVVtopman en inwoner van Denderleeuw. ‘In Denderleeuw doet VlaamsBelangkopman Kristof Slagmulder hetzelfde via Facebook. Elk incident wordt opgeblazen, ze grossieren in halve waarheden en leugens. Neem die sociale woningen: een stadsbestuur kan helemaal geen woningen uitdelen aan buitenlanders. Het moet de strikte regels volgen die minister Homans oplegde. Maar ik zie ook hoe het werkt. Er is veel armoede in de regio. De werkloosheidsuitkeringen worden degressief, mensen met kleine pensioenen voelen zich bekocht. Het beeld van “de allochtonen die alles voor niets krijgen” gaat er dan in als zoete koek.’
De figuur D’haeseleer met zijn communicatiemachine verklaart waarom de overwinning van extreemrechts hier zo verpletterend was, zegt ook Wouter Nachtergaele, een van de trekkers van de Ninoofse Savooifeesten. ‘Een onderstroom van 20 à 25 procent zie je op veel plaatsen in Vlaanderen. De sprong naar 40 procent is het effectD’haeseleer. Hij speelt als een volleerde volksmenner in op de angst die je ook ziet in het Amerika van Trump of bij de achterban van extreemrechts in OostEuropa en Italië. Voor mij is dit het ultieme bewijs dat een figuur als Trump ook in ons land kan gedijen.’
‘De rest van Vlaanderen moet niet te hard lachen’, vindt schepen Wouter vande Winkel. ‘Veel experts laten hun licht schijnen over Ninove dezer dagen, maar wij staan wel tot aan de knieën in de politieke modder. Wat wij meemaken, kan ook elders in Vlaanderen
Apart gevoel voor humor
Zit er iets in het leidingwater wat van 40 procent van de Ninovieters onversneden racisten maakt? Ook Ferdi De Ville vindt dat moeilijk te geloven. ‘Een groot deel zullen proteststemmen zijn. Er was te lang geen gezonde machtswissel. Sommige Forzakiezers hadden de indruk dat andere partijen zich vastklampten aan de macht.’
Maar het bruine randje van de partij blijft een lastig gegeven. Op een terras vlak bij shoppingcenter Ninia zit een groepje mannen te pintelieren. Wanneer een zwarte jongen passeert, gaan de armen gestrekt de lucht in. ‘Oppassen,
gasten’, lacht iemand. ‘Azo mogen we niet meer doen, hé. Enkel nog een slap handje.’ Ze gieren het uit. ‘Handjes op de buik, hé mannen.’
Ninovieters staan bekend om hun dwarsheid. Met die uitleg wordt het racistische kantje van Forza Ninove weggelachen. Dit is een carnavalsstad waar politieke incorrectheid in het bloed zit. De beruchte chocomoussefoto met de zwarte kinderen? ‘We mogen toch nog ne keer lachen zeker?’ Die foto was een mop, zegt partijvoorzitter Ilse Malfroot, terwijl ze aan de toog van De Beurs een spaghetti eet. ‘Guy heeft een apart gevoel voor humor.’