GEWETENSNOOD VOOR NA DE UREN

In de realpolitik van alledag kan – heel misschien – nog geredeneerd worden dat we de Waalse wapenfabrieken niet moeten treffen met een boycot tegen SaudiArabië wegens de moord op één journalist. Maar bij de oorlog in Jemen kan zelfs de grootste cynicus niet meer om de morele verantwoordelijkheid heen van hen die de wapens leveren. 17 miljoen mensen dreigen te sterven van honger als gevolg van de oorlog die SaudiArabië er aanhoudt. Toch geeft geen enkele Waalse partij een krimp en blijft het federaal bij ritueel protest.

We lopen al dertig jaar rondjes over de morele dilemma’s van de wapenproductie. De enige vooruitgang is dat de discussies over strengere exportregels niet langer communautair gekrakeel veroorzaken. Vroeger leidde politieke gewetensnood over wapenexport nog wel eens tot een regeringscrisis. Zoals in 1991, toen MartensVIII viel. Maar sinds de uitvoerlicenties voor wapens een bevoegdheid van de regio’s werden, is gewetensnood iets voor na de uren.

Vlaanderen maakt vooral hightech onderdelen, in Wallonië is de wapenproductie opzichtiger. Het Waals Gewest is de volledige en trotse eigenaar van FN Herstal. De fabriek zorgt voor werkgelegenheid en levert de overheid jaarlijks tien miljoen euro aan dividend op. Het politieke taboe om aan die parel te raken werd met de jaren alleen maar groter. Als FN de wapens niet levert, zal een concurrent dat wel doen, en dan worden de Waalse arbeiders geofferd op het altaar van de, vooral Vlaamse, morele superioriteit. En wat kopen zij daarmee? Extreemlinks evengoed als liberaal Wallonië knikt instemmend.

Wat na al die jaren van discussie opvalt, is de hardnekkigheid waarmee Herstal vasthoudt aan zijn cliënteel. Pleidooien om niet langer te leveren aan dictaturen vielen op een koude steen. De voorbije vijf jaar steeg de uitvoer naar landen in het MiddenOosten nog. SaudiArabië is de belangrijkste klant van Herstal. Zij kopen bijna de helft van alle wapens die daar geproduceerd worden. Een kwart van de totale Waalse wapenexport gaat naar Riyad. ‘Diversifiëren in klanten kost tijd’, suste de voorzitter van de MR vorig jaar nog. Maar van diversificatie is in de statistieken niets te merken.

Nu de oorlog in Jemen ontaardt in een humanitaire catastrofe met miljoenen mensen in acute nood, klinkt dat vergoelijken en voortdoen beklemmend amoreel. België betaalde 25 miljoen voor het lenigen van oorlogsnood die door Waalse wapens gevoed wordt. Humanitaire waanzin, noemde federaal minister Alexander De Croo dat gisteren. Ook zonder communautaire blokkeringen moet dat toch een politiek crisisje waard kunnen zijn.

Is ‘humanitaire waanzin’ dan geen crisisje waard?