DE MAAND VAN

Kunstgeluk

Afgelopen weekend waren mijn lief en ik in Parijs. De stad van de liefde deed haar reputatie weer eens alle eer aan in dit laatste zonovergoten herfstweekend. Ze zoemde en ze bruiste, de auto’s en de scooters toeterden en Parisiens deden van ‘ohlala’ en ‘c’est pas possible’. De metro knarste tijdens het remmen en stoof toen hij weer optrok. Mensen stapten haastig in en uit, klikklakten de trappen op alsof ze bijna te laat waren voor een wereldtop waar ze een belangrijke speech moesten geven.

Wij, mijn lief en ik dus, bezochten samen met allerlei andere nette mensen tentoonstellingen in statige gebouwen. Eerst lieten we braafjes onze handtassen zien, haalden de muntjes uit onze zakken en stapten gewillig door metaaldetectors voor we ons vergaapten aan rebelse kunstwerken die onze maatschappij in vraag stelden. Of dat toch ooit deden, voordat het weerbarstige karakter ervan opgeslokt werd door de maalstroom van het gewone en het normale. Ooit was Egon Schiele immoreel, pervers en ontaard. We vinden zijn tekeningen sprekend en woest aantrekkelijk, terwijl ze in zijn tijd min of meer een ode waren aan de lelijkheid, de werkelijkheid en een breuk moesten vormen met wat als conventioneel en aantrekkelijk werd beschouwd.

Basquiat ging veel te vroeg dood en klaagt enkel nog vanuit het hiernamaals de rassendiscriminatie aan. Ik kon glimlachen bij een werk uit 1981 dat als titel Irony of negro policeman draagt. Het is maar een klein sprongetje tot de Black Lives Matterbeweging en politiegeweld dat vandaag nog vele zwarte mensen het leven kost. Waar Basquiat meer dan dertig jaar geleden tegen in opstand kwam, blijft ook vandaag nog altijd griezelig relevant, maar ook deze radicale en kwade stem is verworden tot een hippe knuffelbeer. We hangen graag zwarte kunst aan onze witte muren, maar verder blijven we voornamelijk vreemden voor elkaar.

In de galerij Jeu de Paume gingen we kijken naar foto’s van Dorothea Lange. Zij documenteerde de Amerikaanse Grote Depressie van de jaren 30 in stemmig zwartwit. Zo is er haar iconische portret Migrant

mother. Een vrouw van vooraan in de dertig die er jaren ouder uitziet, turend in de verte. Samen met honderden andere bezoekers schuifelden we van lijst naar lijst, ontcijferden de bijschriften die het voortdurend hebben over crisis, honger, pech, vluchten. De details die Lange noteerde over de verschillende gezinnen maakten alles tastbaar en dichtbij. Alsof het ook jou zou kunnen overkomen in een onbewaakt moment. Een domme beslissing, een verkeerde investering, een ziekte op een slecht moment. En dan het economische systeem dat zich even verslikt. Veel meer is er niet nodig om van de sociale ladder te duikelen en in een tentenkamp terecht te komen. Een deel van de Amerikaanse middenklasse mocht het een jaar of tien geleden aan den lijve ondervinden.

Welke gekwetste mensen zou Lange vandaag portretteren? De blik op oneindig en een verbeten trek om de mond. De staalharde overtuiging dat achter de horizon het geluk wenkt.

Het rad van de geschiedenis stopt nooit met draaien. Elke week pent een gastschrijver een tranche de vie neer. Deze maand: Ingrid Verbanck. Zij is marketeer en geeft les. In de tijd die rest kijkt ze met licht cynische blik naar de wereld.

Waar Basquiat meer dan dertig jaar geleden tegen in opstand kwam, blijft ook vandaag nog altijd griezelig relevant