REPORTAGE Help, de Rijn staat droog
De
Nederland vecht opnieuw met zijn water. Ditmaal is er niet te veel, maar te weinig. De Rijn, de Waal en de IJssel staan historisch laag. En ingrijpen kan niet. ‘We kunnen alleen bidden voor veel regen en sneeuw in de Alpen.’ Halte 1:
in Arnhem. De lange meetlat die aan een van de poten van de brug is aangebracht, staat helemaal droog.
De boten van Bruno Kievits liggen er een beetje troosteloos bij. Kievits verzorgt in het Gelderse dorp MillingenaandeRijn – pal op de grens met Duitsland – twee veerdiensten. Elke dag nemen honderden pendelaars en toeristen een van zijn drie veerboten om de Rijn over te steken. Maar sinds begin vorige week liggen die aan de ketting. De ketting is zelfs niet nodig, ze zitten gewoon vast in het zand.
De oorzaak is het historisch lage waterpeil van de Rijn. Dat wordt elke dag gemeten in het nabijgelegen Lobith. De waterstand bereikte deze week de laagste waarde sinds de metingen in 1901 begonnen, en de verwachting is dat het record de komende dagen vaker wordt gebroken. In Millingen is de Rijn nog ongeveer twee meter diep. Verderop in Duitsland is het nog erger. Het plaatsje Kaub wordt de ‘weegschaal van de Rijn’ genoemd, omdat het precies in het midden ligt. Daar staat nog 30 centimeter water.
Kievits heeft in drie talen opgehangen dat de veerdienst tijdelijk buiten dienst is. ‘We liggen op bekende wandel en fietsroutes. Wandelaars nemen het Pieterpad, dat loopt van Groningen naar Maastricht en ook de EuroVelofietsers die de hele Rijn volgen, moeten hier oversteken. Zij moeten nu een flinke omweg maken. De dichtstbijgelegen bruggen liggen in het Duitse Emmerich en in Nijmegen. Dat is snel een omweg van dertig kilometer.’ En die omweg geldt ook voor de pendelaars die de veerboot gebruiken voor hun woonwerkverkeer. ‘Zij moeten nu de wagen nemen, in plaats van de fiets.’
De veerman wil voorlopig niet klagen over het financiële verlies. ‘Het drukke zomerseizoen is gelukkig voorbij.’ En hij denkt na over de herinrichting van zijn aanlegsteiger. Als die een paar meter verder in de rivier ligt, kan hij in de toekomst langer varen bij laag water.
Maar veel langer moet het toch niet blijven duren. ‘Ik kijk nu vooral naar het weer in het zuiden van Duitsland en Zwitserland’, lacht hij. ‘Daar moet het gaan regenen en sneeuwen. Vanaf het weekeinde moet het gaan gebeuren. Maar de vraag is of het genoeg zal zijn.’
De oorzaak van deze ‘ellende’ gaat terug naar de lange, droge zomer en ook in het najaar wilde het in de Alpen nauwelijks regenen.
Iedereen die leeft van de rivier, zit ondertussen in de problemen. Vlak bij Kievits’ veerdienst ligt een scheepswerf. De herstellingen liggen stil omdat de boten niet meer op de kade getrokken kunnen worden. Maar het grootste slachtoffer is de scheepvaart. Er wordt wel nog druk gevaren, maar de vrachtschepen kunnen maximaal een kwart van hun normale vracht vervoeren. ‘Vooral de bevrachters voelen het in hun portemonnee’, zegt Kievits. ‘Zij moeten veel meer schepen inzetten. De schippers zelf zijn redelijk beschermd voor inkomensverlies. Zij worden gecompenseerd via een systeem van laagwatertoeslag.’ Maar de bevrachters rekenen hun extra kosten natuurlijk ook door. Vooral in de bouwsector stijgen de prijzen. Zand en cement worden bijna uitsluitend per schip vervoerd. In Duitsland hebben grote bedrijven als BASF en Thyssen Staal hun productie al moeten terugschroeven omdat ze te weinig grondstoffen aangeleverd krijgen. De haven van Keulen is vanuit Nederland niet meer bereikbaar. De roep om de Rijn uit te baggeren, klinkt daarom opnieuw luider. De plannen daarvoor liggen al vijf jaar op tafel.
Halte 2: Nijmegen, dode vissen en veel troep
Vijftien kilometer ten oosten van Millingen ligt Nijmegen. De grootste stad van de regio wordt doormidden gesneden door de Waal. Ook hier schiet van de rivier niet veel meer over. De beide oe
Het grootste slachtoffer is de scheepvaart. Er wordt wel nog druk gevaren, maar de vrachtschepen kunnen maximaal een kwart van hun normale vracht vervoeren